- What do you fear, lady? - A cage. To stay behind bars until use and old age accept them, and all chance of doing great deeds is gone beyond recall or desire.
J.R.R.Tolkien, The Lord of the Rings.
Στις 2 Μαρτίου του 1998, η δεκάχρονη Natascha Kampusch βγήκε από το σπίτι της για να πάει στο σχολείο. Δεν έφτασε ποτέ. Ένας παιδεραστής, ο Wolfgang Plikropil, την απήγαγε και τη μετέφερε στο σπίτι του, όπου είχε ετοιμάσει ένα υπόγειο δωμάτιο για να την φιλοξενήσει: δυόμιση μέτρα κάτω από τη γη, χωρίς παράθυρα, χωρίς φως, πέντε τετραγωνικά μέτρα εμβαδόν και μια ατσάλινη πόρτα.
Η Natascha έμεινε έγκλειστη εκεί οκτώ ολόκληρα χρόνια, μέχρι τις 23 Αυγούστου του 2006, όταν κατόρθωσε να δραπετεύσει. Στην αρχή ο δεσμοφύλακάς της δεν την άφηνε να βγει καθόλου από το υπόγειο. Αργότερα της επέτρεψε να ανέβει στο σπίτι, και τρία χρόνια αργότερα να βγει στον κήπο. Πολύ αργότερα βγήκε και στο δρόμο, πάντοτε συνοδευόμενη από τον άγρυπνο φύλακά της.
Μια φορά βγήκε τρέχοντας από την πόρτα του κήπου. Ένιωσε ίλιγγο, έκανε μεταβολή και γύρισε πανικόβλητη στο σπίτι, πριν εκείνος αντιληφθεί τη σύντομη φυγή της. Ωστόσο ήρθε μια μέρα, χρόνια αργότερα, που κατόρθωσε επιτέλους να αποδράσει.
«Ποτέ μου δεν τον είπα αφέντη, όσο και να το επιθυμούσε», λέει η Natascha.
Ο απαγωγέας αυτοκτόνησε μόλις διαπίστωσε ότι το θύμα του είχε δραπετεύσει.
«Ποτέ δεν θα με πιάσουν ζωντανό», της είχε πει.
Η Natascha λέει ότι νιώθει περισσότερο οίκτο παρά μίσος για το βασανιστή της. Οι ψυχολόγοι μιλούν για το σύνδρομο της Στοκχόλμης, για τον αναπόφευκτο συναισθηματικό δεσμό που δημιουργείται ανάμεσα σε δυο ανθρώπους οι οποίοι συνυπάρχουν σε τόσο στενή σχέση κάτω από την ίδια στέγη, έστω και αν πρόκειται για μια σχέση εκμετάλλευσης και καταναγκασμού.
Όλοι μας έχουμε ανάγκη να αγαπήσουμε και να νιώσουμε ότι μας αγαπούν. Όταν ο μόνος άνθρωπος που βρίσκεται δίπλα μας είναι ταυτόχρονα ο βασανιστής μας, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να αγαπήσουμε αυτόν.
Ο Wolfgang σίγουρα αγαπούσε τη Natascha. Ήταν ότι πολυτιμότερο είχε στη ζωή του. Σίγουρα θα έκανε τα πάντα για να της εξασφαλίσει μια άνετη και ευχάριστη ζωή – τα πάντα, εκτός από το να της δώσει την ελευθερία της.
Άραγε η Natascha ήταν περισσότερο έγκλειστη από μια οποιαδήποτε κοπέλα που παντρεύεται από υποχρέωση, από συνήθεια, από κοινωνική πίεση, γιατί έτσι κάνουν όλοι, που ζει μια ζωή στο πλευρό ενός ανθρώπου ο οποίος της είναι αδιάφορος, ίσως και απωθητικός, που έχει σεξουαλική επαφή μαζί του αναγκαστικά επειδή είναι ο άντρας της, που «μαθαίνει» τελικά να τον «αγαπάει» γιατί αυτή είναι η μόνη επιλογή που της δίνεται πέρα από την τρέλα;
Υπάρχουν κοινωνίες όπου η γυναίκα εξακολουθεί από κάθε πρακτική άποψη να είναι αντικείμενο. Όμως ακόμη και στις ελεύθερες δυτικές κοινωνίες μας, πόσες γυναίκες αλλά και πόσοι άντρες επιλέγουν ουσιαστικά ελεύθερα τον τρόπο ζωής τους; Πόσο εύκολο είναι να ζήσεις μια ζωή έξω από τα καθιερωμένα; Πόσο εύκολο είναι να ζήσεις μόνος, πόσο εύκολο είναι να χωρίσεις; Πόσο στηρίζει η κοινωνία μας αυτές τις επιλογές;
Και πόσο εύκολο είναι να πληγώσεις έναν άνθρωπο που σε έχει απελπιστικά ανάγκη για να νιώθει ασφαλής και ευτυχισμένος; Πόσο εύκολο είναι να εγκαταλείψεις κάποιον που έχεις μάθει να αγαπάς μετά από ατελείωτα χρόνια κοινής κάθειρξης; Πόσο εύκολο είναι να διεκδικήσεις το δικό σου θέλω ενάντια στο θέλω του άλλου; Ίσως οι μεγαλύτεροι δεσμοφύλακες να βρίσκονται τελικά μέσα μας.
Τουλάχιστον η Natascha ήξερε ότι υπήρχε ένας κόσμος εκεί έξω με άλλες αξίες, όπου μπορούσε κάποτε να δικαιωθεί, αρκεί να κατόρθωνε να παραμείνει ζωντανή, αρκεί να διατηρούσε μια σπίθα δύναμης και διαύγειας.
Βλέπω μια φωτογραφία που τραβήχτηκε αμέσως μετά τη διάσωση της Natascha: κάτω από μια μεγάλη γαλάζια κουβέρτα εξέχουν δυο λιγνά κατάλευκα πόδια, ανέγγιχτα από το φως του ήλιου.
Δυο πόδια που μόλις έκαναν το μεγαλύτερο βήμα της ζωής τους.
Δείτε τις ταινίες:
The collector (Ο συλλέκτης) του William Wyler, με τους Samantha Eggar και Terence Stamp (εξαιρετικός στο ρόλο του)
Átame (Δέσε με) του Pedro Almodóvar, με τους Victoria Abril και Antonio Banderas
Ο διάλογος του Aragorn και της Éowyn στην αρχή της ανάρτησης γράφτηκε από μνήμης. Δυστυχώς λόγω έλλειψης χώρου πολλά βιβλία μου βρίσκονται σε κούτες στην αποθήκη. Κάποτε γνώριζα όλο το βιβλίο απ’ έξω, από τότε όμως έχουν περάσει χρόνια. Αν υπάρχει κάποιο μικρό λάθος, ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες μου.