Στο κατάστημα βιολογικών προϊόντων που ψωνίζω διατίθεται δωρεάν η εφημερίδα
Holistic Life η οποία υπάρχει και σε ηλεκτρονική μορφή. Στο
τελευταίο τεύχος της διάβασα ένα πολύ ωραίο άρθρο για το φαινόμενο placebo. Δυστυχώς δεν ξέρω πώς θα μπορούσα να απομονώσω το άρθρο, οπότε αν θέλετε να το διαβάσετε θα πρέπει να ξεφυλλίσετε το περιοδικό για να το εντοπίσετε (πράγμα αρκετά απλό).
Βρίσκω το φαινόμενο placebo τρομερά ενδιαφέρον και συναρπαστικό. Σε συζητήσεις που κάνω κατά καιρούς σχετικά με την λεγόμενη εναλλακτική ιατρική, πολλοί σκεπτικιστές εξανίστανται και καταφέρονται εναντίον της ομοιοπαθητικής ή του βελονισμού, λόγου χάρη, ισχυριζόμενοι συχνά ότι "είναι απλώς ένα placebo", και θεωρούν το γεγονός αυτό επαρκή λόγο απαξίωσης των συγκεκριμένων θεραπευτικών μεθόδων.
Εγώ θα έλεγα ότι αν το placebo έχει τόσο θεαματικά θεραπευτικά αποτελέσματα, και μάλιστα χωρίς την χρήση κάποιας ενεργής φαρμακευτικής ουσίας αλλά μόνο με τη διέγερση θεραπευτικών μηχανισμών στον οργανισμό μας μέσω της υποβολής, τότε το placebo είναι ένα φάρμακο όχι απλώς αξιόλογο, αλλά ίσως το πιο αξιόλογο όλων.
Σκεφτείτε το: μπορεί να θεραπεύσει εν δυνάμει τα πάντα, χωρίς περιορισμούς και χωρίς παρενέργειες. Είναι το ισοδύναμο της θεραπείας διά της πίστεως (faith healing), στην πραγματικότητα είναι αυτό ακριβώς: θεραπεία διά της πίστεως - της πίστεως στην θεραπευτική ικανότητα του φαρμάκου, της πίστεως στη θεραπευτική δεινότητα του γιατρού, ίσως ακόμη, γιατί όχι, της πίστεως στη θεραπευτική δύναμη του ίδιου του οργανισμού μας.
Αντί λοιπόν να απαξιώνουμε το placebo, μήπως θα ήταν καλύτερα να το μελετήσουμε σε βάθος, να διερευνήσουμε τους μηχανισμούς με τους οποίους λειτουργεί, να βρούμε τρόπους να το ελέγξουμε και να το κατευθύνουμε προς όφελός μας;
Είναι νομίζω φανερό ότι το φαινόμενο placebo μπορεί να έχει πολλές θεραπευτικές εφαρμογές - άλλωστε ήδη έχει, κυρίως έξω από τα πλαίσια της επίσημης ιατρικής, αλλά και εντός αυτών, τις περισσότερες φορές ίσως χωρίς την πρόθεση των ιατρών. Πέρα από αυτό όμως, σίγουρα η μελέτη του έχει να μας αποκαλύψει πολλά για τους μηχανισμούς λειτουργίας του εγκεφάλου μας.
Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες, ξεκίνησα από μια απλή αναζήτηση της λέξης placebo στο google, και βρήκα ένα
άρθρο ενός έλληνα ψυχιάτρου με πολύ ενδιαφέρουσες σκέψεις πάνω στο θέμα.
Εντόπισα επίσης μερικές έρευνες για το μηχανισμό του φαινομένου placebo: Neurobiological mechanisms of the placebo effect (
The Journal of Neuroscience)Empirical investigation into placebo effectiveness(Irish Journal of Psychological Medicine)
Placebo analgesia (Neurological Sciences)Περίληψη άρθρου The Placebo Effect: Illness and Interpersonal Healing(Project Muse, The Johns Hopkins University Press)Περίληψη άρθρου Mechanisms of Placebo Pain Reduction: An Empirical Investigation (
Psychological Science )
Περίληψη άρθρου The placebo effect in neurological disorders (The Lancet)Περίληψη άρθρου The nature and power of the placebo effect (Journal of clinical epidemiology)Σίγουρα αυτή η πρόχειρη και σύντομη βιβλιογραφία απέχει πολύ από το να είναι είτε εξαντλητική είτε αντιπροσωπευτική, ωστόσο σκιαγραφεί μια αρχική εικόνα. Δυστυχώς δεν έχω το χρόνο να κάνω μια πραγματική έρευνα και να παρουσιάσω ένα πλήρες άρθρο πάνω στο θέμα. Το μόνο που κατάφερα να κάνω ήταν αυτό το σύντομο αρθράκι όπου παραθέτω απλώς μερικές σκόρπιες σκέψεις και αναφορές, με μόνη φιλοδοξία να μοιραστώ το ενδιαφέρον που μου ξυπνά το φαινόμενο placebo.
Προσωπικά, ελπίζω η επιστήμη να συνεχίσει να ερευνά το συναρπαστικό αυτό φαινόμενο και να το αξοποιήσει προς όφελος της ανθρωπότητας.