ΟΧΙ ΑΛΛΗ ΑΝΟΧΗ

Οι τακτικοί αναγνώστες μου γνωρίζουν ότι το μόνο περιοδικό έντυπο που διαβάζω είναι το ένθετο της κυριακάτικης El País, κι αυτό επειδή ο άντρας μου αγοράζει την εφημερίδα.

Στο τελευταίο τεύχος λοιπόν, με αφορμή την επέτειο των 35 ετών του ένθετου, σε ένα παλιό άρθρο σχετικά με την μετανάστευση, διαβάζω για την Μελίγια, το ένα από τα δύο ισπανικά προπύργια στην βόρεια ακτή της Αφρικής, ότι ονομάζεται και "πόλη της ανεκτικότητας" ("ciudad de la tolerancia") επειδή εκεί συμβιώνουν αρμονικά μουσουλμάνοι, χριστιανοί και εβραίοι (αρμονικά πάει να πει, υποθέτω, ότι δεν σφάζονται αναμεταξύ τους, αν μη τι άλλο).

Η λέξη "ανεκτικότητα" ήταν που με έβαλε σε σκέψεις.

Στην σύγχρονη προοδευτική κοινωνία μας, η ανεκτικότητα (tolerance όπως λέμε στα ελληνικά) προβάλλεται ως ιδανικό.

Μιλάμε για "ανεξιθρησκεία" και θεωρούμε ότι είναι μια ιδανική κατάσταση για τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις. Είναι και που αυτό το "ανεξι" στο πρώτο συνθετικό θυμίζει κάπως την "ανεξαρτησία" που ακούγεται ωραία και απελευθερωτικά, και δεν συνειδητοποιούμε ίσως ότι στην πραγματικότητα προέρχεται από την "ανοχή", πάει να πει ότι ανεχόμαστε όλες τις θρησκείες - κάπως όπως ανεχόμαστε την κυβέρνηση ή τις αλλαγές του καιρού: σαν αναγκαία ή αναπόφευκτα δεινά.

Ανεχόμαστε τους "αλλόθρησκους", ανεχόμαστε τους "αλλοδαπούς", ανεχόμαστε κάθε τι "άλλο" και "ξένο", με την ανωτερότητα και τη μεγαλοθυμία των πολιτισμένων. Ή τέλος πάντων, παριστάνουμε ότι τα ανεχόμαστε, αρκεί να μην μας ενοχλούν, να ξέρουν ποια είναι η θέση τους, βρε αδελφέ, να μην αξιώνουν τίποτε παραπάνω από αυτήν την ανεκτικότητα. Οι αλλόθρησκοι να αρκούνται στο δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών και από τη συμμετοχή σε τελετές, να μην ζητούν κατάργηση του μαθήματος και των τελετών, να αρκούνται στο δικαίωμα της λατρείας, να μην ζητούν κατασκευή τεμένους για να ασκήσουν αυτό τους το υποτιθέμενο δικαίωμα. Οι αλλοδαποί να αρκούνται στις δουλειές δεύτερης και τρίτης κατηγορίας , να μην ζητούν πιο αξιόλογη καριέρα, να αρκούνται στην σιωπηρή ανοχή της παρουσίας τους και στην σιωπηρή εκμετάλλευσή τους, να μην ζητούν κοινωνική ένταξη και ισοτιμία στην εργασία.

Οι λευκοί, χριστιανοί, παραδοσιακοί ευρωπαίοι της Γαλλίας, της Ελβετίας, του Βελγίου, ανέχονται τους σκούρους μουσουλμάνους μετανάστες - ή και όχι τόσο μετανάστες πια, μετά από δυο και τρεις γενιές - και τούμπαλλιν: οι μετανάστες ανέχονται τους γηγενείς (των οποίων οι πρόγονοι μετανάστευσαν εκεί μάλλον αρκετά παλαιότερα κι έτσι έχουν κατακτήσει το δικαίωμα να νιώθουν ότι ο τόπος είναι "δικός τους"). Περνούν ο ένας δίπλα από τον άλλον ρίχνοντας κλεφτές ματιές, οι μουσουλμάνες κυρίες με τις μαντίλες τους, προμαχώνα της εθνικής και θρησκευτικής τους ταυτότητας για εκείνες, εξοβελισταίο σύμβολο καταπίεσης της γυναίκας για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ανέχονται την παρουσία ο ένας του άλλου, αν όμως ο γιος ετούτων θελήσει να παντρευτεί την κόρη εκείνων, θα πρέπει να υπερπηδήσει μια σειρά από εμπόδια συχνά ανυπέρβλητα - τα δάκρυα, το θυμό, την ανησυχία, την αποξένωση - με αποτέλεσμα στην πλειονότητα των περιπτώσεων να μην το διανοηθεί καν.

Μαύροι ανέχονται λευκούς, γαύροι ανέχονται βάζελους, θρήσκοι ανέχονται άθεους, όλοι τελικά ανεχόμαστε όλους τους "άλλους" - γείτονες, συναδέλφους, συνανθρώπους, συγκατοίκους στον πλανήτη Γη - και κάτω από τη λεπτή κρούστα της ανοχής σιγοβράζει η ενόχληση, η απέχθεια, η μισαλλοδοξία, η οργή. Είναι αυτό τελικά το ζητούμενο;

Είναι άραγε αρκετό να ανεχόμαστε τους άλλους, ή μήπως χρειάζεται κάτι παραπάνω; Μήπως χρειάζεται να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να παίξουν μαζί, αντί να τα διδάσκουμε να φέρονται αναμεταξύ τους με συγκατάβαση; Μήπως χρειάζεται να δεχτούμε την κυρία με την μαντίλα της και να την καλοσωρίσουμε, σεβόμενοι την επιλογή της, και εκείνη από τη μεριά της χρειάζεται να την βγάλει αυθόρμητα, τιμώντας το δικό μας καλοσώρισμα; Μήπως χρειάζεται να ανοίξουμε διάπλατα τις πόρτες και να στρώσουμε το καλό σερβίτσιο, αντί να ανοίγουμε μια χαραμάδα με την αλυσίδα κουμπωμένη και να ρίχνουμε στα κλεφτά ένα ξεροκόμματο;

Είναι δύσκολο, το ξέρω. Κι εγώ που τα λέω, δύσκολα με βλέπω να πίνω τσάι και να κουβεντιάζω με τον αφγανό μετανάστη - αν μη τι άλλο, υπάρχει πρόβλημα γλώσσας: τα ελληνικά του είναι πενιχρά και τα αφγανικά μου ανύπαρκτα.

Δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω ότι η "ανεκτικότητα" δεν επαρκεί, ότι αυτό που χρειάζεται δεν είναι ανοχή αλλά αποδοχή.

Και ότι το αντίθετο του μίσους δεν είναι η ανεκτικότητα, αλλά η αγάπη.