ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΑΘΕΩΝ ΣΤΟΝ ΙΣΚΙΟ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Κυριακή πρωί, 28 Φλεβάρη, του Ασώτου στο χριστιανικό εορτολόγιο. Πέντε μέλη της Ένωσης Αθέων συναντιούνται στον σταθμό μετρό Ακρόπολη προκειμένου να φωτογραφηθούν με το πανό που έχουν ετοιμάσει για την Ημέρα της Γυναίκας. Το πανό είναι έτοιμο από πέρυσι, με σκοπό τη συμμετοχή μας στις διαδηλώσεις που γίνονται αυτήν την ημέρα, όμως ο κορωνοϊός μας έχει χαλάσει τα σχέδια. Η δημόσια υγεία προέχει, γι’ αυτό βρήκαμε άλλον τρόπο να δώσουμε το «παρών», τηρώντας τα μέτρα ασφαλείας. Δύο από εμάς ξεδιπλώνουν το πανό, άλλοι δύο στέκουν πίσω τους, σε απόσταση, ενώ η Πέμπτη τραβά τη φωτογραφία. Όπως είναι φυσικό, τραβάμε την προσοχή των διερχόμενων. Η Διονυσίου Αρεοπαγίτου είναι γεμάτη κόσμο που απολαμβάνει τη λιακάδα βολτάροντας. Καθώς μας βλέπουν, πολλοί κοντοστέκονται, χαζεύουν, φωτογραφίζουν, ρωτάνε.

Μια παρέα πεντέξι ατόμων ξεχωρίζει. Ανοίγουν διάλογο, πότε ένας-ένας, πότε δύο ή τρεις ταυτόχρονα. Από πλευράς μας συμμετέχουν αρχικά δύο-τρία άτομα. Παθιάζομαι, η συζήτηση με συνεπαίρνει, ούτε που καταλαβαίνω ότι οι άλλοι της παρέας μου έχουν φύγει και έχω μείνει μόνον εγώ. Η κουβέντα κράτησε μισή ώρα με τρία τέταρτα. Το μπαλάκι της συζήτησης περνούσε συχνά από τον έναν στον άλλον, με αποτέλεσμα να μην είμαι βέβαιη πια ποιος είπε τι και σε ποια στιγμή. Ίσως να μην θυμάμαι ακριβώς τη σειρά των διαλόγων. Θυμάμαι όμως κάποια βασικά σημεία και κάποιες βασικές θέσεις, διότι επαναλήφθηκαν και ήταν χαρακτηριστικές. Είπαμε πολλά, σίγουρα δεν συγκράτησα ούτε τα μισά, αλλά προσπαθήσω όμως να τα μεταφέρω όσο μπορώ πιο πιστά. Όπου δεν κατάφερα να ανασυνθέσω τον διάλογο, έβαλα αποσιωπητικά.

Για να ξεχωρίζουμε τους συνομιλητές μας, θα τους δώσω ονόματα, βασισμένα είτε στην εμφάνιση είτε στον αυτοπροσδιορισμό τους. Ο ένας κύριος κάποια στιγμή αυτοχαρακτηρίστηκε αναρχικός, η μια κυρία δήλωσε θεολόγος και ένας άλλος ήταν ασπρομάλλης και γενειοφόρος, γι’ αυτό τον ονόμασα γέροντα, παρόλο που δεν ήταν πολύ ηλικιωμένος. Υπήρχε επίσης μια ακόμη κυρία και ένας ή δύο νεότεροι άντρες, που μίλησαν λιγότερο, γι’ αυτό δεν αναφέρονται στον διάλογο, αν και ορισμένες από τις ατάκες ίσως να είναι και δικές τους.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Τώρα εσείς αισθάνεστε σπουδαίοι;

ΕΓΩ: Σπουδαίοι; Όχι, απλώς εκφράζουμε τις απόψεις μας.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Και ποιοι είστε εσείς που εκφράζετε αυτές τις απόψεις;

ΕΓΩ: Είμαστε από την Ένωση Αθέων.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Ένωση Αθέων; Είστε άθεοι δηλαδή;

ΕΓΩ: Ναι.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Σας δίνει χαρά να λέτε ότι είστε άθεοι;

ΕΓΩ: Ούτε χαρά, ούτε λύπη. Το λέμε απλώς επειδή είναι γεγονός.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Συγγνώμη, γιατί η Ένωση Αθέων ασχολείται ειδικά με αυτό το θέμα;

ΕΓΩ: Επειδή οι θρησκείες έχουν άποψη για τη θέση της γυναίκας και ασκούν ισχυρή κοινωνική επιρροή.

ΚΥΡΙΑ: Όμως εσείς δεν ασχολείστε με τις θρησκείες γενικά! Μόνο με την ορθοδοξία τα βάζετε. Το πανό σας δεν λέει επάνω «θρησκεία», λέει «εκκλησία»!

ΕΓΩ: Πράγματι.

ΚΥΡΙΑ: Δεν είστε άθεοι λοιπόν, είστε αντίχριστοι!

ΕΓΩ: Άθεοι είμαστε. Αλλά ζούμε σε μια χώρα όπου η ορθοδοξία είναι η πιο διαδεδομένη θρησκεία, με τεράστια κοινωνική και πολιτική επιρροή. Γι’ αυτό ασχολούμαστε περισσότερο με αυτήν.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Και τι σας ενοχλεί που κυριαρχεί η ορθοδοξία; Δεν σας την επιβάλλει εσάς κανείς!

ΕΓΩ: Κι όμως, μας την επιβάλλουν.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Πώς σας την επιβάλλουν;

ΕΓΩ: Στα σχολεία και στα δικαστήρια η εικόνα του Χριστού βρίσκεται πάνω από την έδρα. Για να ορκιστώ ως μάρτυρας θα πρέπει να διαλέξω θρησκευτικό ή πολιτικό όρκο, αποκαλύπτοντας έτσι, θέλοντας και μη, τις θρησκευτικές  μου πεποιθήσεις ή την απουσία τους. Όπου υπάρχει όρκος, στον στρατό, στη βουλή, στο πανεπιστήμιο, παντού τα ίδια. Αν ορκιστείς στο πανεπιστήμιο με πολιτικό όρκο πας χωριστά από τους άλλους, όλοι αντάμα και ο ψωριάρης χώρια. Σε κάθε μεγάλο έργο και γεγονός, καθώς και στην έναρξη της σχολικής χρονιάς, γίνεται αγιασμός. Στα σχολεία των παιδιών μας, των παιδιών όλων μας, και των δικών μας παιδιών, γίνεται ορθόδοξη χριστιανική προσευχή κάθε πρωί.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Α μάλιστα, η προσευχή σας πείραξε!

ΕΓΩ: Βεβαίως. Δεν είναι όλοι χριστιανοί ορθόδοξοι. Γιατί να επιβάλλεται κάθε πρωί σε όλους μια χριστιανική προσευχή;

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Χριστιανική είναι η προσευχή;

ΕΓΩ: Φυσικά, είναι η περίφημη Κυριακή Προσευχή, που αναφέρεται στο Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Δεν υποχρεώνεται κανένας να την πει αν δεν θέλει.

ΕΓΩ: Υποχρεώνονται όμως όλοι να την ακούν κάθε πρωί. Εξάλλου, πόσο εύκολο είναι σε ένα παιδί να αρνηθεί να πει την προσευχή αν του ζητηθεί; Πόσο άνετα θα νιώσει αν πει ότι δεν είναι χριστιανός; Και φυσικά υπάρχει μάθημα θρησκευτικών που είναι καθαρή κατήχηση.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Δεν είναι κατήχηση!

ΕΓΩ: Βεβαίως και είναι. Διδάσκεται ομολογιακά το ορθόδοξο δόγμα.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Όχι μόνο! Έχει στοιχεία και από άλλα θρησκεύματα.

ΕΓΩ: Πολύ λιγότερα σε έκταση και ιδωμένα αποκλειστικά και μόνο μέσα από την ορθόδοξη οπτική. Οι άθεοι είτε δεν αναφέρονται, είτε παρουσιάζονται μέσα από ένα άκρως αρνητικό πρίσμα, γεμάτο προκατάληψη.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Τα νέα θρησκευτικά δεν είναι πια έτσι...

ΕΓΩ: Έτσι ακριβώς είναι. Οι αλλαγές που έγιναν ήταν ελάχιστες και το μάθημα παραμένει ομολογιακό, δηλαδή κατήχηση. Το ίδιο το κράτος το παραδέχεται, γι’ αυτό και υπάρχει δυνατότητα απαλλαγής.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Ορίστε λοιπόν, αν δεν σας αρέσει, μπορείτε να πάρετε απαλλαγή.

ΕΓΩ: Ναι, μπορούμε, αποκαλύπτοντας έτσι και πάλι, θέλοντας και μη, εμμέσως πλην σαφώς, τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις ή την απουσία τους. Για να χάνει το παιδί μας άσκοπα μια ώρα, εφόσον δεν προβλέπεται εναλλακτικό μάθημα. Γιατί να δίνονται τόσα προνόμια στους χριστιανούς;

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Προνόμια είναι αυτά;

ΕΓΩ: Φυσικά. Δεν είναι προνόμιο να γίνεται δημόσια προσευχή της δικής σου και μόνον θρησκείας; Να διδάσκεται η ομολογία της θρησκείας σου και μόνον αυτής στη δημόσια παιδεία;

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Είναι δικαίωμα κατοχυρωμένο στο Σύνταγμα.

ΕΓΩ: Και γι’ αυτό ακριβώς ζητάμε να αλλάξει το Σύνταγμα. Να είναι στο όνομα του Λαού και όχι του Θεού. Να μην είναι υποχρέωση του κράτους η ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης των πολιτών.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Όμως η ορθοδοξία είναι η επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα.

ΕΓΩ: Έστω κι αν είναι, δεν έχει καμιά δουλειά να αναφέρεται στο Σύνταγμα ποια θρησκεία είναι επικρατούσα. Σήμερα είναι η ορθοδοξία, αύριο μπορεί να είναι κάποια άλλη. Οι νόμοι μας και η παιδεία μας πρέπει να είναι τέτοια που να μην γεννούν διακρίσεις ανάμεσα στους πολίτες. Η προσευχή, οι εκκλησιασμοί, τα θρησκευτικά, ο όρκος... Όλα αυτά αναγκάζουν τους πολίτες να εκφράσουν ακούσια τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Τους χωρίζουν σε δυο ομάδες: ορθόδοξους και μη. Είναι διασπαστικά, διχάζουν αντί να ενώνουν. Γι’ αυτό πρέπει να καταργηθούν.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Οι περισσότεροι Έλληνες είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Εσείς είστε μειονότητα. Δεν μπορείτε να έχετε απαιτήσεις.

ΕΓΩ: Δεν είναι έτσι. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν ισχύουν μόνο για τις πλειονότητες. Πρέπει να γίνονται σεβαστά για όλους. Και η δημόσια παιδεία πρέπει να καλλιεργεί την ισότητα και να ευνοεί την ένωση, όχι να προκαλεί διάσπαση.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Και τι θέλετε να κάνουν; Να μη λένε προσευχή, να μπαίνουν κατευθείαν στις τάξεις;

ΕΓΩ: Βεβαίως, γιατί όχι; Αλλά αν θέλουν οπωσδήποτε να πουν κάτι ξεκινώντας την ημέρα, ας λένε κάτι που να μας εκφράζει όλους. Ας βρεθεί μια «προσευχή» ή καλύτερα μια ευχή που να βασίζεται σε πανανθρώπινες αρχές, ώστε να μπορούν όλοι να συμμετέχουν και να νιώθουν ότι ανήκουν.

[...]

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Καλά, αλλά γιατί έπρεπε να το κάνετε αυτό τώρα ειδικά;

ΕΓΩ: Εν όψει της Ημέρας της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Μα ήταν ανάγκη να γίνει εν μέσω πανδημίας;

ΕΓΩ: Ακριβώς λόγω της πανδημίας, δεν μπορούμε να οργανώσουμε ζωντανή εκδήλωση με κοινό, ούτε να συμμετάσχουμε μαζικά σε πορείες. Γι’ αυτό κάνουμε φωτογράφιση με το πανό μας, μόνο πέντε άτομα, με μάσκες και αποστάσεις, ώστε να το αναρτήσουμε στα κοινωνικά δίκτυα.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Και τι θέλετε να πείτε μ’ αυτό το σύνθημα; Τι σχέση έχει η εκκλησία με τον σεξισμό και την πατριαρχία;

ΕΓΩ: Ότι η εκκλησία ενισχύει τα σεξιστικά και πατριαρχικά πρότυπα.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Από πού προκύπτει αυτό;

ΕΓΩ: Οι γυναίκες δεν μπορούν να γίνουν ιερείς, δεν επιτρέπεται να μπουν μέσα στο ιερό, δεν επιτρέπεται να κοινωνήσουν όσο έχουν έμμηνη ρύση και θεωρούνται υποδεέστερες του άντρα.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Υποδεέστερες του άντρα; Γιατί το λέτε αυτό;

ΕΓΩ: Δεν το λέμε εμείς, ο χριστιανισμός το λέει.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Δεν λέει ο χριστιανισμός τέτοια πράγματα!

ΕΓΩ: Πώς δεν λέει; Διαβάστε τους άγιους πατέρες. Διαβάστε τον απόστολο Παύλο. Η γυναίκα πρέπει να σωπαίνει όταν μιλούν άντρες, να καλύπτει το κεφάλι της, να υπακούει και να υπηρετεί τον άντρα...

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Δεν λέει μόνο αυτά ο χριστιανισμός.

ΕΓΩ: Όχι, αλλά λέει ΚΑΙ αυτά. Αυτό ακριβώς στηλιτεύουμε.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Έτσι ήταν τότε τα ήθη της εποχής.

ΕΓΩ: Και ο παντοδύναμος θεός ήταν αναγκασμένος να προσαρμοστεί στα ήθη της εποχής; Δεν ήταν ικανός να στείλει μια θεόπνευστη επιφοίτηση που να τα ξεπερνάει;

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Οι άνθρωποι δεν θα το δέχονταν εύκολα.

ΕΓΩ: Και δεν μπορούσε να τους κάνει να το δεχτούν; Ο ίδιος τους ο πλάστης δεν είχε τρόπο να κάνει να ανοίξει το μυαλό τους;

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Έπρεπε να προσαρμοστεί στα δεδομένα της εποχής του.

ΕΓΩ: Τι μου λέτε, ο παντοδύναμος δημιουργός ήταν αναγκασμένος να προσαρμοστεί στα δεδομένα των δημιουργημάτων του; Για πολύ παντοδύναμο δεν τον κόβω.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Μα υπάρχει η ελεύθερη βούληση...

ΕΓΩ: Και τι σχέση έχει με αυτό η ελεύθερη βούληση;

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Δεν ήθελε να τους αναγκάσει να δεχτούν γνώση πέρα από τα όριά τους.

ΕΓΩ: Και δεν ήταν ικανός να διευρύνει τα όριά τους και να τους δώσει αυτή τη γνώση;

[...]

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Εσείς οι άθεοι είστε απόλυτοι.

ΕΓΩ: Γιατί το λέτε αυτό;

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Έχετε κάνει την αθεΐα θρησκεία σας.

ΕΓΩ: Κάνετε λάθος.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Έχετε κι εσείς μια πίστη. Πιστεύετε στην ανυπαρξία θεού.

ΕΓΩ: Κάνετε λάθος, δεν είναι αυτό ο αθεϊσμός.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Οι άθεοι είναι κι αυτοί πιστοί. Πιστοί της αθεΐας.

ΕΓΩ: Τώρα με προσβάλλετε και με υποτιμάτε.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Εγώ σας προσβάλλω;

ΕΓΩ: Βεβαίως, αφού μου αρνείστε το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Ε τότε αφού σας προσβάλλω, πάρτε αυτήν την προσβολή και προσπαθήστε να βγάλετε κάτι θετικό απ’ αυτήν.

ΕΓΩ: Ακούστε, εγώ δέχομαι τον αυτοπροσδιορισμό σας ως χριστιανών. Αν θέλω να μάθω τι εννοείτε όταν λέτε χριστιανός, θα ρωτήσω εσάς. Δε θα σας πω εγώ τι είστε. Αφήστε με λοιπόν να σας πω κι εγώ τι σημαίνει.

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Ορίστε, σας ακούμε.

ΕΓΩ: Αθεΐα δεν είναι η πίστη στην ανυπαρξία θεών. Είναι η απόρριψη της πίστης σε θεούς. Ο άθεος απλώς δεν έχει πεισθεί για την ύπαρξη κανενός θεού. Δεν πιστεύει χωρίς αποδείξεις.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Μα υπάρχουν αποδείξεις!

ΕΓΩ: Τι αποδείξεις; Εσείς πώς ξέρετε ότι υπάρχει θεός;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Από την ίδια μου την ύπαρξη. Βλέπω τον εαυτό μου, δεν μπορεί να προέκυψα από το τίποτα.

ΕΓΩ: Δεν είπε κανείς ότι προκύψατε από το τίποτα.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Και πώς δημιουργήθηκε η ζωή;

ΕΓΩ: Γιατί είστε τόσο βέβαιος ότι δημιουργήθηκε;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Τι εννοείτε;

ΕΓΩ: Η δημιουργία προϋποθέτει δημιουργό, άρα βούληση, ιθύνοντα νου. Όμως η ζωή μπορεί να προέκυψε από μη κατευθυνόμενες διαδικασίες.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Μα δεν μπορεί να προέκυψαν όλα τυχαία!

ΕΓΩ: Και γιατί όχι; Εξάλλου δεν είπα «τυχαία», είπα «μη κατευθυνόμενα». Δηλαδή με φυσικές διεργασίες που δεν κατευθύνονται από κάποιον ιθύνοντα νου.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Μα πώς μπορεί να προέκυψε ζωή από το τίποτα; Μπορείτε να μου το πείτε αυτό;

ΕΓΩ: Βεβαίως, μπορώ να σας το πω. Τα πρώτα οργανικά μόρια προέκυψαν την αρχέγονη σούπα των ωκεανών, πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Μα ελάτε τώρα, 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια! Πού ξέρουμε τι συνέβη πριν 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια; Ήσασταν εκεί;

ΕΓΩ: Όχι, δεν ήμουν εκεί, αλλά μπορούμε να το ξέρουμε με βάση τα παλαιοντολογικά ευρήματα, τα απολιθώματα μικροοργανισμών, τα πειράματα που κάνουμε σήμερα...

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Και το σύμπαν; Πώς προέκυψε; Δεν μπορεί να προκύψει κάτι από το τίποτα.

ΕΓΩ: Μα δεν προκύπτει κάτι από το τίποτα. Το «κάτι» προέκυψε από ένα άλλο «κάτι».

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Και τι ήταν αυτό το «κάτι»;

ΕΓΩ: Δεν το ξέρω.

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Ε να, ορίστε! Δεν το ξέρετε! Εγώ ξέρω ότι το δημιούργησε ο θεός.

ΕΓΩ: Και πώς το ξέρετε αυτό;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Διότι υπάρχει παντού το αίτιο και το αιτιατό.

ΕΓΩ: Και πώς ξέρουμε ότι το αίτιο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ένας θεός;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Επειδή πρέπει να υπάρχει ένα αίτιο. Ο θεός είναι αυτό το αίτιο

ΕΓΩ: Αυτό δεν έχετε τρόπο να το ξέρετε! Αλλά έστω ότι πράγματι ο θεός είναι το αίτιο της δημιουργίας του σύμπαντος. Το δικό του αίτιο ποιο είναι; Ο ίδιος ο θεός πώς προέκυψε;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Ο θεός είναι το πρώτο αίτιο.

ΕΓΩ: Και πώς ξέρετε ότι το πρώτο αίτιο είναι ένας θεός και όχι μια φυσική διεργασία, χωρίς αυτοσυνείδηση και βούληση;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Μα δεν μπορεί να μην υπάρχει δημιουργός!

ΕΓΩ: Γιατί δεν μπορεί;

ΓΕΡΟΝΤΑΣ: Μα είναι προφανές, αυτονόητο!

ΕΓΩ: Δεν είναι διόλου αυτονόητο. Είναι μια εικασία που κάνετε εσείς.

[...]

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Καθένας πιστεύει σε άλλον θεό. Όσοι άνθρωποι υπάρχουν, άλλοι τόσοι και θεοί.

ΕΓΩ: Και το ιερατείο τι το χρειαζόμαστε; Γιατί να τους πληρώνουμε;

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε τις παραδόσεις αιώνων.

ΕΓΩ: Οι παραδόσεις πρέπει να υπηρετούν τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος τις παραδόσεις.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Εγώ δεν πιστεύω σε παντοδύναμο θεό.

ΕΓΩ: Ε τότε θα έλεγα να το κοιτάξετε, μήπως δεν είστε χριστιανός...

ΘΕΟΛΟΓΟΣ: [γελάει]

ΕΓΩ: Σας είπα, δεν έχει να κάνει με το αν μας δίνει χαρά. Θέλουμε να δώσουμε το στίγμα μας στον δημόσιο διάλογο.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Και σας ικανοποιεί αυτό; Σας δίνει χαρά αυτό;

ΕΓΩ: Το ρωτήσατε δυο τρεις φορές αυτό και το απάντησα. Μου δίνετε την εντύπωση ότι θέλετε να μου εκμαιεύσετε μια συγκεκριμένη απάντηση.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Απλώς αναρωτιέμαι αν σας χαροποιεί αυτό που κάνετε.

ΕΓΩ: Ναι, με χαροποιεί. Χαίρομαι να μοιράζομαι τις απόψεις μου.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ: Αφού σας δίνει χαρά λοιπόν, συνεχίστε.

ΕΓΩ: Σίγουρα θα το κάνω. Να είστε καλά.

Ο διάλογος δεν τελείωσε εκεί. Τα ίδια θέματα επανήλθαν, ανοίχτηκαν κι άλλα, το πράγμα τράβηξε σε μάκρος. Η παρέα μου είχε φύγει προ πολλού και σχεδόν όλη η παρέα των χριστιανών επίσης, πλην της θεολόγου και του αναρχικού, που ήταν ο πλέον επίμονος σε όλη τη συζήτηση. Η θεολόγος προσπαθούσε φανερά να τον συμπαρασύρει ώστε να φύγουν, όμως εκείνος ξαναγυρνούσε πίσω την κουβέντα. Είχα την πρόθεση να παραμείνω όσο υπήρχε διάθεση για συζήτηση από την άλλη πλευρά, όμως πλησίαζε μεσημέρι και είχα πει ότι θα γυρνούσα σπίτι για φαγητό. Έτσι όταν η συζήτηση άρχισε να γυρίζει πια σε κύκλους, βρήκα μια παύση και είπα:

ΕΓΩ: Θα με συγχωρήσετε ελπίζω, αλλά πρέπει να φύγω τώρα, αλλιώς θα με σκοτώσει ο άντρας μου.

Γελάσαμε και αποχαιρετιστήκαμε με αμοιβαίες αβρότητες και με πρόσκληση από πλευράς του γέροντα να τους επισκεφθώ στην εκκλησία τους. Απομακρύνθηκα τροχάδην, ενώ σκεφτόμουν πόσο οξύμωρο ήταν να λέω ότι «θα με σκοτώσει ο άντρας μου» ενώ πριν λίγα λεπτά διαδήλωνα για την Ημέρα της Γυναίκας. Φυσικά και δεν θα με σκότωνε, ούτε κυριολεκτικά ούτε μεταφορικά, να όμως που το ανόητο κλισέ ξεπήδησε δεν ξέρω από ποια βάθη μακροχρόνιας συνήθειας και επανάληψης να καπελώσει κάθε λογική και προοδευτική σκέψη.

Ω ναι, έχουμε πολύ δρόμο να κάνουμε ακόμη.