Ένα κυριακάτικο απόγευμα του γενάρη έτυχε να ξαναδώ μια παλιά φίλη με την κόρη της, συνομήλικη της δικής μου. Ενώ τα παιδιά έπαιζαν εμείς μιλήσαμε για πολλά, και κάποια στιγμή ήρθε η κουβέντα στην ανακύκλωση. Ανέφερα το γνωστό γεγονός ότι πολλές φορές τα απορριματοφόρα του δήμου αδειάζουν και τους κάδους της ανακύκλωσης. Αρκετοί πολίτες έχουν διαμαρτυρηθεί κατά καιρούς, εγώ η ίδια είχα απευθυνθεί στην Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, που υποτίθεται ότι κάνει τη διαλογή, για να πάρω την απάντηση ότι είναι θέμα πολιτικής του δήμου. "Στα σκουπίδια καταλήγουν όλα, ξέρεις", είπε η φίλη μου. Ξαφνιάστηκα και ομολογώ ότι ενοχλήθηκα. "Μα τι λες; Πώς είναι δυνατόν; Και τότε γιατί μας βάζουν να τα μαζεύουμε;" ρώτησα. "Είναι πιλοτικό το πρόγραμμα", μου είπε, "το κάνουν για να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες και να δουν αν θα έχει ανταπόκριση." "Μα αυτό γινόταν στην αρχή", αντέτεινα, "έχουν περάσει δεκαπέντε χρόνια, ακόμη πιλοτικό είναι;" "Πάντως στα σκουπίδια καταλήγουν", επέμεινε. "Πώς το ξέρεις;" θέλησα να μάθω. "Από τη δουλειά μου το έμαθα", απάντησε. Θυμήθηκα ότι εργαζόταν ως καθηγήτρια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε κάποιο ΙΕΚ ή κάτι παρόμοιο. Ήθελα να ρωτήσω περισσότερα, αλλά την προσοχή μας τράβηξαν εκείνη τη στιγμή τα παιδιά και η συζήτηση διακόπηκε.
Ομολογώ ότι δεν πολυπείσθηκα από την πληροφορία της φίλης. Την κράτησα προς διασταύρωση για επαλήθευση και με τον καιρό την ξέχασα.
Ένα δυο μήνες αργότερα, σε μια φιλική συγκέντρωση, άκουσα κάτι παρόμοιο από μια φίλη της οικοδέσποινας. Μιλώντας ξανά για περιβάλλον και ανακύκλωση, η κοπέλα εκείνη είπε, με αηδιασμένο ύφος, "Παιδιά, ξέρετε ότι τα πλαστικά που βάζουμε στην ανακύκλωση τα στέλνουν στην Κίνα και τα καίνε;". Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη. Αδυνατούσα να καταλάβω πώς είναι δυνατόν να συμφέρει περισσότερο να ναυλώσεις καράβι για Κίνα και να τα κάψεις εκεί παρά να τα πετάξεις εδώ στη χωματερή, αν το ζητούμενο ήταν απλώς να τα ξεφορτωθείς. Και ακόμη περισσότερο αδυνατούσα να καταλάβω για ποιο λόγο μπορεί να στήνεις ολόκληρη μηχανή υποτιθέμενης ανακύκλωσης (χωριστά απορριματοφόρα, χωριστοί κάδοι, υπάλληλοι, εργοστάσιο, εκστρατείες ενημέρωσης κοινού) αν τελικά δεν σκόπευες να ανακυκλώσεις. Επέμεινα να μάθω πηγές, η κοπέλα δεν θυμόταν ακριβώς, η συζήτηση τράβηξε σε μάκρος αλλά άκρη δεν βρέθηκε.
Έβαλα αυτήν την πληροφορία στο ίδιο ραφάκι του μυαλού μου, μαζί με την προηγούμενη, και εν καιρώ ξεχάστηκαν αντάμα.
Προχτές ήρθε με το ταχυδρομείο, όπως κάθε τρίμηνο, το περιοδικό "η φύση" της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης. Αγαπώ πολύ αυτό το περιοδικό (όπως και τον "Οιωνό" της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας), γιατί περιέχει σοβαρά και τεκμηριωμένα άρθρα για τη φύση και το περιβάλλον της πατρίδας μας. Διαβάζω λοιπόνστο τεύχος 128, στη σελ. 46, ένα μικρό άρθρο του Νίκου Πέτρου με τίτλο "Λαθρεμπόριο σκουπιδιών" και πέφτω, αν όχι από τα σύννεφα, μια που οι συζητήσεις με είχαν προϊδεάσει, οπωσδήποτε από πολύ ψηλά.
Διαπίστωσα ότι οι πληροφορίες που μου είχαν φανεί εξωφρενικές, ίσως να μην είναι απολύτως ακριβείς, αλλά δεν απέχουν και πάρα πολύ από την πραγματικότητα.
Παραθέτω το άρθρο αυτούσιο, διότι δεν υπάρχει διαθέσιμο online (οι υπογραμμίσεις δικές μου):
"Με την αλλαγή της περιβαλλοντιής νομοθεσίας σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις ΗΠΑ, που επιβάλλει την ανακύκλωση κάποιων κατηγοριών απορριμάτων ή την ελεγχόμενη καταστροφή τους, άνθισε ένα νέο είδος λαθρεμπορίου. Η παράνομη εξαγωγή σκουπιδιών σε φτωχές χώρες, με τις κατάλληλες αμοιβές φυσικά.
Το κόστος, για παράδειγμα, της αποτέφρωσης σκουπιδιών στην Ολλανδία είναι τουλάχιστον τετραπλάσιο από την -λαθραία- μεταφορά τους στην Κίνα. σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος, οι ηλεκτρονικές συσκευές που πετάχτηκαν την περασμένη χρονιά έφτασαν μόλις τα δύο με τρία εκατομμύρια τόνους, αντί των πέντε που αναμένονταν. Τα υπόλοιπα μάλλον έφυγαν ...νύχτα για την Ινδονησία, την Ινδία και χώρες της Αφρικής.
Η ίδια αρχή αναφέρει ότι το χαρτί, το πλαστικό και τα κάθε είδους παλιά μέταλλα που φεύγουν από την Ευρώπη αυξήθηκαν δέκα φορές μεταξύ 1995 και 1007, και ότι κάθε χρόνο εξάγονται τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κοντέινερ με σκουπίδια, πολλά από αυτά παράνομα. Τον Ιούλιο του 2009 ανακαλύφθηκαν στη Βραζιλία 1.400 τόνοι σκουπιδιών που είχαν σταλεί από τη Βρετανία ως καθαρό πλαστικό για ανακύκλωση, ενώ οι αρχές του Χονγκ Κονγκ υπολιγίζουν ότι φτάνουν εκεί πάνω από 100 κοντέινερ με σκουπίδια την ημέρα (!), κυρίως από ΗΠΑ και Καναδά.
Ένα από τα μεγαλύτερα "κέντρα εξόδου" στην Ευρώπη είναι το λιμάνι του Ρότερνταμ, αν και η Ολλανδία είναι η μόνη χώρα που ελέγχει συστηματικά τις εξαγωγές απορριμμάτων με ηλεκτρονικά προγράμματα, επιθεωρήσεις, ακόμα και ακτινογραφήσεις των ύποπτων εμπορευματοκιβωτίων.
Στις φτωχές χώρες που καταλήγουν, τα ηλεκτρονικά και άλλα απορρίμματα αποσυναρμολογούνται χωρίς κανένα έλεγχο, συνήθως από παιδιά, αν και συχνά περιέχουν τοξικές ή άλλες βλαπτικές ουσίες. Ένα παράδειγμα είναι η διφαινόλη Α, κύριο συστατικό των πολυκαρβομνικών πλαστικών από τα οποία φτιάχνονται τα CD και τα DVD, η οποία τα τελευταία χρόνια ενοχοποιήθηκε για μεγάλο αριθμό προβλημάτων υγείας. Τεράστιες ποσότητες άλλων σκουπιδιών, που στην Ευρώπη επιβάλλεται να ανακυκλωθούν, απλά εγκαταλείπονται στην ύπαιθρο ή καίγονται, γεμίζοντας ρύπους τον αέρα και τα νερά, ενώ συχνά δημιουργούν και αέρια που συνδέονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου."
Δεν ξέρω αν τα υποτιθέμενα ανακυκλούμενα στην Ελλάδα καταλήγουν όντως να ανακυκλωθούν ή παίρνουν κι αυτά το δρόμο για άλλη γη και άλλα μέρη. Ίσως ναι, ίσως όχι. Από τη στιγμή όμως που εξάγουν παράνομα σκουπίδια από την Ολλανδία, θεωρώ αυτονόητο ότι το κάνουν και στην Ελλάδα, πατρίδα της λαμόγιας, λίκνο της αρπαχτής και τροφό μιζαδόρων. Τι, λέτε να αφήσαμε να μας βάλουν τα γυαλιά οι κουτόφραγκοι;
Αλλά δεν είναι εκεί το θέμα βέβαια. Οι έλληνες μπορεί να το κάνουν, μπορεί και όχι - κάποιοι άλλοι όμως πολιτισμένοι κύριοι το κάνουν διαπιστωμένα και ανερυθρίαστα. Κι αφού συνέρχομαι από την έκπληξη, την αηδία και την φρίκη, με κατακλύζει μια αίσθηση ανημπόριας και απόγνωσης.
Θέλω να ξεφύγω από όλο αυτό, θέλω να το αλλάξω, αλλά δεν ξέρω πώς. Αισθάνομαι σαν ένα κύτταρο ενός τεράστιου οργανισμού, αναγκασμένο να εκτελεί την περιορισμένη λειτουργία του σε κάποιο περιφερειακό όργανο, ούτε καν απαραίτητο στο σύνολο, ανίκανο να επηρεάσει αισθητά τη λειτουργία του οργανισμού. Μπορώ να εγκαταλείψω τη θέση μου, αλλά ο οργανισμός θα συνεχίσει να υπάρχει, αναίσθητος, αδιάφορος, χωρίς συνείδηση. Κι εγώ συνεχίζω να υπάρχω επίσης, ένα μικρό, ανήμπορο κύτταρο, προικισμένο με την κατάρα της αυτοσυνείδησης.
Είμαστε Ευρωπαίοι. Δυτικοευρωπαίοι. Ζούμε σε σπίτια χτισμένα από αλβανούς, τα οποία καθαρίζουν βουλγάρες, φράουλες που μαζεύουν πακιστανοί, στέλνουμε μηνύματα με το made in china κινητό μας, ενώ γεωργιανές γεροκομάνε τους γονείς μας και φιλιππινέζες ανατρέφουν τα παιδιά μας, που παίζουν με πλαστικά παιχνίδια κατασκευασμένα στο Hong Kong. Και σαν να μην ήταν αρκετό αυτό, στέλνουμε τώρα και τα σκουπίδια μας να πνίξουν τους βραζιλιάνους, και τα τοξικά μας να δηλητηριάσουν τα παιδιά της Αφρικής.
Με τις υγείες μας.
Με μια πρόχειρη έρευνα βρήκα τα παρακάτω σχετικά άρθρα:
Illegal waste exports to Brazil
EU replete with illegal waste
Where does e-waste end up?
Ομολογώ ότι δεν πολυπείσθηκα από την πληροφορία της φίλης. Την κράτησα προς διασταύρωση για επαλήθευση και με τον καιρό την ξέχασα.
Ένα δυο μήνες αργότερα, σε μια φιλική συγκέντρωση, άκουσα κάτι παρόμοιο από μια φίλη της οικοδέσποινας. Μιλώντας ξανά για περιβάλλον και ανακύκλωση, η κοπέλα εκείνη είπε, με αηδιασμένο ύφος, "Παιδιά, ξέρετε ότι τα πλαστικά που βάζουμε στην ανακύκλωση τα στέλνουν στην Κίνα και τα καίνε;". Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη. Αδυνατούσα να καταλάβω πώς είναι δυνατόν να συμφέρει περισσότερο να ναυλώσεις καράβι για Κίνα και να τα κάψεις εκεί παρά να τα πετάξεις εδώ στη χωματερή, αν το ζητούμενο ήταν απλώς να τα ξεφορτωθείς. Και ακόμη περισσότερο αδυνατούσα να καταλάβω για ποιο λόγο μπορεί να στήνεις ολόκληρη μηχανή υποτιθέμενης ανακύκλωσης (χωριστά απορριματοφόρα, χωριστοί κάδοι, υπάλληλοι, εργοστάσιο, εκστρατείες ενημέρωσης κοινού) αν τελικά δεν σκόπευες να ανακυκλώσεις. Επέμεινα να μάθω πηγές, η κοπέλα δεν θυμόταν ακριβώς, η συζήτηση τράβηξε σε μάκρος αλλά άκρη δεν βρέθηκε.
Έβαλα αυτήν την πληροφορία στο ίδιο ραφάκι του μυαλού μου, μαζί με την προηγούμενη, και εν καιρώ ξεχάστηκαν αντάμα.
Προχτές ήρθε με το ταχυδρομείο, όπως κάθε τρίμηνο, το περιοδικό "η φύση" της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης. Αγαπώ πολύ αυτό το περιοδικό (όπως και τον "Οιωνό" της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας), γιατί περιέχει σοβαρά και τεκμηριωμένα άρθρα για τη φύση και το περιβάλλον της πατρίδας μας. Διαβάζω λοιπόνστο τεύχος 128, στη σελ. 46, ένα μικρό άρθρο του Νίκου Πέτρου με τίτλο "Λαθρεμπόριο σκουπιδιών" και πέφτω, αν όχι από τα σύννεφα, μια που οι συζητήσεις με είχαν προϊδεάσει, οπωσδήποτε από πολύ ψηλά.
Διαπίστωσα ότι οι πληροφορίες που μου είχαν φανεί εξωφρενικές, ίσως να μην είναι απολύτως ακριβείς, αλλά δεν απέχουν και πάρα πολύ από την πραγματικότητα.
Παραθέτω το άρθρο αυτούσιο, διότι δεν υπάρχει διαθέσιμο online (οι υπογραμμίσεις δικές μου):
"Με την αλλαγή της περιβαλλοντιής νομοθεσίας σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις ΗΠΑ, που επιβάλλει την ανακύκλωση κάποιων κατηγοριών απορριμάτων ή την ελεγχόμενη καταστροφή τους, άνθισε ένα νέο είδος λαθρεμπορίου. Η παράνομη εξαγωγή σκουπιδιών σε φτωχές χώρες, με τις κατάλληλες αμοιβές φυσικά.
Το κόστος, για παράδειγμα, της αποτέφρωσης σκουπιδιών στην Ολλανδία είναι τουλάχιστον τετραπλάσιο από την -λαθραία- μεταφορά τους στην Κίνα. σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος, οι ηλεκτρονικές συσκευές που πετάχτηκαν την περασμένη χρονιά έφτασαν μόλις τα δύο με τρία εκατομμύρια τόνους, αντί των πέντε που αναμένονταν. Τα υπόλοιπα μάλλον έφυγαν ...νύχτα για την Ινδονησία, την Ινδία και χώρες της Αφρικής.
Η ίδια αρχή αναφέρει ότι το χαρτί, το πλαστικό και τα κάθε είδους παλιά μέταλλα που φεύγουν από την Ευρώπη αυξήθηκαν δέκα φορές μεταξύ 1995 και 1007, και ότι κάθε χρόνο εξάγονται τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κοντέινερ με σκουπίδια, πολλά από αυτά παράνομα. Τον Ιούλιο του 2009 ανακαλύφθηκαν στη Βραζιλία 1.400 τόνοι σκουπιδιών που είχαν σταλεί από τη Βρετανία ως καθαρό πλαστικό για ανακύκλωση, ενώ οι αρχές του Χονγκ Κονγκ υπολιγίζουν ότι φτάνουν εκεί πάνω από 100 κοντέινερ με σκουπίδια την ημέρα (!), κυρίως από ΗΠΑ και Καναδά.
Ένα από τα μεγαλύτερα "κέντρα εξόδου" στην Ευρώπη είναι το λιμάνι του Ρότερνταμ, αν και η Ολλανδία είναι η μόνη χώρα που ελέγχει συστηματικά τις εξαγωγές απορριμμάτων με ηλεκτρονικά προγράμματα, επιθεωρήσεις, ακόμα και ακτινογραφήσεις των ύποπτων εμπορευματοκιβωτίων.
Στις φτωχές χώρες που καταλήγουν, τα ηλεκτρονικά και άλλα απορρίμματα αποσυναρμολογούνται χωρίς κανένα έλεγχο, συνήθως από παιδιά, αν και συχνά περιέχουν τοξικές ή άλλες βλαπτικές ουσίες. Ένα παράδειγμα είναι η διφαινόλη Α, κύριο συστατικό των πολυκαρβομνικών πλαστικών από τα οποία φτιάχνονται τα CD και τα DVD, η οποία τα τελευταία χρόνια ενοχοποιήθηκε για μεγάλο αριθμό προβλημάτων υγείας. Τεράστιες ποσότητες άλλων σκουπιδιών, που στην Ευρώπη επιβάλλεται να ανακυκλωθούν, απλά εγκαταλείπονται στην ύπαιθρο ή καίγονται, γεμίζοντας ρύπους τον αέρα και τα νερά, ενώ συχνά δημιουργούν και αέρια που συνδέονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου."
Δεν ξέρω αν τα υποτιθέμενα ανακυκλούμενα στην Ελλάδα καταλήγουν όντως να ανακυκλωθούν ή παίρνουν κι αυτά το δρόμο για άλλη γη και άλλα μέρη. Ίσως ναι, ίσως όχι. Από τη στιγμή όμως που εξάγουν παράνομα σκουπίδια από την Ολλανδία, θεωρώ αυτονόητο ότι το κάνουν και στην Ελλάδα, πατρίδα της λαμόγιας, λίκνο της αρπαχτής και τροφό μιζαδόρων. Τι, λέτε να αφήσαμε να μας βάλουν τα γυαλιά οι κουτόφραγκοι;
Αλλά δεν είναι εκεί το θέμα βέβαια. Οι έλληνες μπορεί να το κάνουν, μπορεί και όχι - κάποιοι άλλοι όμως πολιτισμένοι κύριοι το κάνουν διαπιστωμένα και ανερυθρίαστα. Κι αφού συνέρχομαι από την έκπληξη, την αηδία και την φρίκη, με κατακλύζει μια αίσθηση ανημπόριας και απόγνωσης.
Θέλω να ξεφύγω από όλο αυτό, θέλω να το αλλάξω, αλλά δεν ξέρω πώς. Αισθάνομαι σαν ένα κύτταρο ενός τεράστιου οργανισμού, αναγκασμένο να εκτελεί την περιορισμένη λειτουργία του σε κάποιο περιφερειακό όργανο, ούτε καν απαραίτητο στο σύνολο, ανίκανο να επηρεάσει αισθητά τη λειτουργία του οργανισμού. Μπορώ να εγκαταλείψω τη θέση μου, αλλά ο οργανισμός θα συνεχίσει να υπάρχει, αναίσθητος, αδιάφορος, χωρίς συνείδηση. Κι εγώ συνεχίζω να υπάρχω επίσης, ένα μικρό, ανήμπορο κύτταρο, προικισμένο με την κατάρα της αυτοσυνείδησης.
Είμαστε Ευρωπαίοι. Δυτικοευρωπαίοι. Ζούμε σε σπίτια χτισμένα από αλβανούς, τα οποία καθαρίζουν βουλγάρες, φράουλες που μαζεύουν πακιστανοί, στέλνουμε μηνύματα με το made in china κινητό μας, ενώ γεωργιανές γεροκομάνε τους γονείς μας και φιλιππινέζες ανατρέφουν τα παιδιά μας, που παίζουν με πλαστικά παιχνίδια κατασκευασμένα στο Hong Kong. Και σαν να μην ήταν αρκετό αυτό, στέλνουμε τώρα και τα σκουπίδια μας να πνίξουν τους βραζιλιάνους, και τα τοξικά μας να δηλητηριάσουν τα παιδιά της Αφρικής.
Με τις υγείες μας.
Με μια πρόχειρη έρευνα βρήκα τα παρακάτω σχετικά άρθρα:
Illegal waste exports to Brazil
EU replete with illegal waste
Where does e-waste end up?
3 σχόλια:
http://videosift.com/video/Penn-Teller-Bullshit-Recycling
βλέπω αυτό τώρα.
Τον μισό κάδο της γειτονιάς μου εγώ τον γέμιζα... και νόμιζα ότι κάνω έργο!
Κάνεις έργο. Όλοι μας κάνουμε.
Πρώτα απ' όλα, μεγαλώνουμε μια γενιά ανθρώπων που θεωρεί δεδομένη την ανακύκλωση.
Δεύτερον, δεν ξέρουμε τι ακριβώς γίνεται στην Ελλάδα. Μπορεί και να γίνεται σωστά η ανακύκλωση, τουλάχιστον εν μέρει. Οι πληροφορίες αφορούν άλλα κράτη (προς το παρόν).
Δημοσίευση σχολίου