ΑΝ ΞΕΡΑΜΕ ΤΙ ΤΡΩΜΕ...

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 6-8-2010:

Εχθές έλαβα απάντηση του κ. Πέτρου στο μήνυμά μου σχετικά με τον Codex Alimentarius, όπου με πληροφορεί ευγενέστατα ότι είχε απαντήσει ήδη στο πρώτο μήνυμά μου. Επειδή ωστόσο εγώ δεν είχα λάβει κανένα μήνυμα, τον παρακάλεσα να μου ξαναστείλει την απάντηση εκείνη, πράγμα το οποίο και έκανε.

Αν διαβάσετε προσεκτικά θα δείτε ότι αναφέρω πως τα στοιχεία που σχολιάζετε προέρχονται από τους επικριτές και όσους αντιδρούν για τον CODEX. Αν πληκτρολογήσετε Codex controversy στο Google θα βρείτε πολλές σχετικές ιστοθέσεις, κάποιες από τις οποίες έχουν έντονα συνομωσιολογικό χαρακτήρα (όπως αναφέρω).

Από κει και πέρα πολλά από όσα λένε επιβεβαιώνονται από τον CODEX, αν και τα σχετικά στοιχεία είναι θαμένα σε διάφορα (συχνά άσχετα) πρότυπα και συνεπώς δύσκολα να διασταυρωθούν.

Η περιεκτικότητα αφλατοξίνης στο γάλα, για παράδειγμα, καθορίζεται όντως στα 0,5 ug/Kg (=ppb), η σχετική αναφορά όμως βρίσκεται στη σελίδα 29 του CDX STAN 193-1995, που αφορά General Standard for Contaminants and Toxins in Food and Feed, όπως τροποποιήθηκε το 2009.

Το Pesticide Index του CODEX όντως περιλαμβάνει τα Aldrin, Dieldrin, Chlordane, Endrin, DDT, Heptachlor, που έχουν όλα απαγορευτεί από τη Σύμβαση της Στοκχόλμης εδώ και 10 χρόνια (από τυπογραφικό λάθος αναφέρεται η ημερομηνία της Σύμβασης 1991 αντί του σωστού 2001).Το Food additive index όντως περιέχει πρίπου 300 πρόσθετα, μεταξύ τους η ασπαρτάμη, τατραζίνη κ.ά. για κάποια από τα οποία δεν καθορίζονται όρια.

Σε ό,τι αφορά τους ΓΤΟ στο Foods derived from Modern Biotechnology, 2009, δεν υπάρχουν καθόλου υποχρεώσεις σημάνσης. Επιλέον δεν εξετάζεται καθόλου το μείζον πρόβλημα της διασποράς γονιδιακού υλικού αλλά οι αναλύσεις κινδύνου (risk analysis, safety assessements) περιορίζονται στην πιθανή τοξική, αλλεργιογόνο κ.λπ. δράση των ΓΤΟ προσθέτων. Επίσης στο General standards for the labeling of prepackaged foods (CDX STAN 1-1985) όπως τροποποιήθηκε το 2007 δεν υπάρχουν υποχρεώσεις αναγραφής ΓΤΟ παρά μόνο στην περίπτωση που δρουν ως αλλεργιογόνα (Mandatory labelling, παράγραφος 4.2.2). Εδώ είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι δεν προβλέπεται αναγραφή για συστατικά σε περιεκτικότητες κάτω του 5% αν δεν έχουν κάποια τεχνολογική επίδραση στο τελικό προιόν (ίδιο section, παράγραφος 4.2.1.3).

Αντίστοιχα προβλήματα διασταύρωσης και επαλήθευσης στοιχείων υπάρχουν για τα περισσότερα από τα σημεία αντιδικίας, και εκεί ακριβώς είναι, κατά τη γνώμn μου, η ουσία. Όπως καταλήγω στο σχόλιό μου, σε τόσο σοβαρά θέματα υπάρχει\nτεράστιο έλλειμα πληροφόρησης και τεράστια δυσκολία εύρεσης των πραγματικών δεδομένων που δεν επιτρέπουν στους πολίτες να σχηματίσουν ασφαλή γνώμη και ενδεχομένως να πάρουν υπεύθυνες αποφάσεις.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις ΑΠΕ, γι' και το σχετικό αφιέρωμα σε αυτό το τεύχος. Και εκεί υπάρχει η πλευρά που ωραιοποιεί τα πάντα και τις παρουσιάζει ως λύση κάθε προβλήματος, ενώ, όπως θα είδατε, υπάρχει σοβαρός αντίλογος που δείχνει ότι υπάρχουν προβλήματα και δεν είναι όλα ρόδινα. Δυστυχώς, και στις δύο περιπτώσεις (τρόφιμα, ΑΠΕ) εμπλέκονται και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και αυτό περιπλέκει τα πράγματα.

Σε ότι αφορά τους ΓΤΟ στο Foods derived from Modern Biotechnology, 2009, δεν υπάρχουν καθόλου υποχρεώσεις σημάνσης. Επιλέον δεν εξετάζεται καθόλου το μείζον πρόβλημα της διασποράς γονιδιακού υλικού αλλά οι αναλύσεις κινδύνου (risk analysis, safety assessements) περιορίζονται στην πιθανή τοξική, αλλεργιογόνο κ.λπ. δράση των ΓΤΟ προσθέτων. Επίσης στο General standards for the labeling of prepackaged foods (CDX STAN 1-1985) όπως τροποποιήθηκε το 2007 δεν υπάρχουν υποχρεώσεις αναγραφής ΓΤΟ παρά μόνο στην περίπτωση που δρουν ως αλλεργιογόνα (Mandatory labelling, παράγραφος 4.2.2). Εδώ είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι δεν προβλέπεται αναγραφή για συστατικά σε περιεκτικότητες κάτω του 5% αν δεν έχουν κάποια τεχνολογική επίδραση στο τελικό προιόν (ίδιο section, παράγραφος 4.2.1.3).

Αντίστοιχα προβλήματα διασταύρωσης και επαλήθευσης στοιχείων υπάρχουν για τα περισσότερα από τα σημεία αντιδικίας, και εκεί ακριβώς είναι, κατά τη γνώμη μου, η ουσία. Όπως καταλήγω στο σχόλιό μου, σε τόσο σοβαρά θέματα υπάρχει τεράστιο έλλειμα πληροφόρησης και τεράστια δυσκολία εύρεσης των πραγματικών δεδομένων που δεν επιτρέπουν στους πολίτες να σχηματίσουν ασφαλή γνώμη και ενδεχομένως να πάρουν υπεύθυνες αποφάσεις.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις ΑΠΕ, γι' αυτό και το σχετικό αφιέρωμα σε αυτό το τεύχος. Και εκεί υπάρχει η πλευρά που ωραιοποιεί τα πάντα και τις παρουσιάζει ως λύση κάθε προβλήματος, ενώ, όπως θα είδατε, υπάρχει σοβαρός αντίλογος που δείχνει ότι υπάρχουν προβλήματα και δεν είναι όλα ρόδινα. Δυστυχώς, και στις δύο περιπτώσεις (τρόφιμα, ΑΠΕ) εμπλέκονται και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και αυτό περιπλέκει τα πράγματα.

Δυστυχώς αυτήν την στιγμή δεν μπορώ να ελέγξω τις παραπάνω πληροφορίες, ούτε καν να διαβάσω προσεκτικά την απάντηση. Την αναρτώ όμως εδώ διότι θεωρώ ότι έχω υποχρέωση ενημέρωσης των αναγνωστών μου, και θα επανέλθω μόλις εξετάσω τα στοιχεία.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 29-7-2010:

Στο νέο τεύχος του περιοδικού "Η φύση" ο κύριος Πέτρου αναφέρθηκε στην επιστολή μου ως εξής:
"Πριν λίγο καιρό έλαβα ένα μήνυμα από μια αναγνώστρια που μου ζητούσε πληροφορίες για το πού βρήκα τα στοιχεία του προηγούμενου τεύχους για τα τρόφιμα, γιατί, όπως έλεγε, δεν μπορούσε να τα επιβεβαιώσει από την ιστοσελίδα του Codex Alimentarius. Και όμως, τα περισσότερα στοιχεία βρίσκονταν εκεί, χωμένα όμως σε κείμενα αμέτρητων σελίδων, κάτω από βουνά τεχνικής ορολογίας, δυσπρόσιτα.

Δυσπρόσιτη είναι γενικότερα η αλήθεια σήμερα για τον πολίτη, κι ας ζούμε στην εποψή της πληροφορίας. Οι τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις είναι τόσο μεγάλες και ραγδαίες που απαιτούνται ιδιαίτερες, αν όχι εξειδικευμένες, γνώσεις, για να έχουμ έέστω και βασιή αντίληψη των περισσότερων θεμάτων. "

Το παραπάνω κείμενο βεβαίως δεν αποτελεί απάντηση στο ερώτημά μου, το οποίο αφορούσε την πηγή των πληροφοριών του κυρίου Πέτρου. Απάντηση θα αποτελούσε μια αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα του κώδικα, ή ένας σύνδεσμος προς τα εκεί. Πιστεύοντας ότι πρόκειται για παρεξήγηση και ελπίζοντας σε μια σαφή απάντηση, έστειλα νέο μήνυμα:

Καλημέρα και πάλι! Το γεγονός ότι δεν έλαβα απάντηση στο μήνυμά μου ομολογώ ότι με απογοήτευσε. Περίμενα ωστόσο την κυκλοφορία του επόμενου τεύχους του περιοδικού "Η φύση" με την ελπίδα ότι ίσως γίνει εκεί κάποια μνεία στο μήνυμά μου. Πράγματι ο κύριος Πέτρου στο νέο άρθρο του αναφέρεται στο μήνυμά μου, ωστόσο με απογοήτευσή μου διαπίστωσα ότι δεν απαντά στο ερώτημά μου. Παρακαλώ θερμά τον κύριο Πέτρου να με παραπέμψει στις συγκεκριμένες σελίδες και ει δυνατόν στα συγκεκριμένα άρθρα του Codex Alimentarius όπου αναφέρονται τα στοιχεία που παραθέτει στο άρθρο του. Ακόμη κι αν οι αναφορές βρίσκονται μέσα σε κείμενα πολλών σελίδων, πάντα μπορεί κανείς να αναφέρει σε ποια σελίδα και σε ποια παράγραφο βρίσκονται. Ακόμη κι αν τα κείμενα είναι τεχνικά, πάντα μπορούμε να επιχειρήσουμε να τα κατανοήσουμε, και οπωσδήποτε δεν ήταν η έλλειψη τεχνικών γνώσεων που με εμπόδισε να εντοπίσω τα σχετικά αποσπάσματα. Συγχωρήστε μου την επιμονή μου, δεν είναι σκοπός μου να γίνω φορτική, αλλά να διαλύσω τις όποιες αμφιβολίες σχετικά με την ακρίβεια των πληροφοριών που δίνονται. Αφορμή γι' αυτό υπήρξε ένα άρθρο που ανάρτησα στο ιστολόγιό μου, με τίτλο "Αν ξέραμε τι τρώμε", όπου αναφέρομαι στο δικό σας άρθρο, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε. Πολλοί αναγνώστες του άρθρου μου (ορισμένοι εκ των οποίων είναι γνστοί μου και είναι άνθρωποι μορφωμένοι και εξοικειωμένοι με βιβλιογραφία0 αμφισβήτησαν την ακρίβεια των παρατιθέμενων στοιχείων, και κανείς μας δεν κατόρθωσε να τις επαληθεύσει. Για το λόγο αυτό θα σας παρακαλούσα και πάλι να μου αναφέρετε συγκεκριμένα τα επίμαχα άρθρα του κώδικα που επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες σας. Ευχαριστώ και πάλι για το χρόνο σας.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 23-5-10: Με αφορμή τα σχόλια αναγνωστών, έστειλα στην Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης την παρακάτω επιστολή, στις 6-5-10. Μέχρις στιγμής δεν έχω λάβει απάντηση.

Καλημέρα σας.

Είμαι μέλος της ΕΕΠΦ και λαμβάνω το περιοδικό "Η φύση" το οποίο διαβάζω με μεγάλη χαρά και θεωρώ ένα από τα λίγα αξιόλογα και αξιόπιστα περιοδικά σχετικά με το περιβάλλον της πατρίδας μας.

Στο τελευταίο τεύχος, αρ.128, υπάρχει ένα άρθρο του Νίκου Πέτρου σχετικά με τον Κώδικα Διατροφής. Ο συγγραφέας αναφέρει ενδεικτικά ορισμένα από τα νέα πρότυπα του κώδικα, συγκεκριμένα τα εξής:

[ακολουθεί ο κατάλογος των προτύπων]

Προσπάθησα να διασταυρώσω τις παραπάνω πληροφορίες χωρίς επιτυχία. Στην ιστοσελίδα του Codex Alimentarius δεν μπόρεσα να βρω κάτι που να τις επιβεβαιώνει. Θα είχατε την καλοσύνη να μεταφέρετε στον κο. Πέτρου την παράκληση να με ενημερώσει για τις πηγές των πληροφοριών του;

Ευχαριστώ πολύ.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Και σαν να μην έφταναν αυτά που έγραφα στο προηγούμενο ποστ, το αγαπητό μου περιοδικό "η φύση" στο τεύχος 128, εκτός από το αρθράκι για τα σκουπίδια, περιλαμβάνει άλλο ένα άρθρο του Νίκου Πέτρου (μας μαύρισε την καρδιά αυτός ο άνθρωπος!), με θέμα τον νέο Κώδικα Διατροφής (Codex Alimentarius).

Για όσους δεν γνωρίζουν, το άρθρο μας πληροφορεί ότι ο Κώδικας οργανώνεται από μία διακυβερνητική επιτροπή του ΟΗΕ όπου έχουν ψήφο όλες οι χώρες μέλη. Υποεπιτροπές τεχνοκρατών είναι αρμόδιες για τη σύνταξη των προτύπων τα οποία υιοθετούνται από την επιτροπή του Κώδικα. Τα πρότυπα του Κώδικα δεν είναι δεσμευτικά, αλλά έχουν μεγάλη βαρύτητα και αναγνωρίζονται ως απόλυτα βασισμένα στην επιστήμη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αποδέχεται τον Κώδικα και πάντα χρησιμοποιεί τα πρότυπά του σε περιπτώσεις εμπορικών διαφωνιών που αφορούν είδη διατροφής.

Υποτίθεται ότι ο Κώδικας έχει σκοπό την παραγωγή ασφαλούς τροφής, την προστασία της καταναλωτικής υγείας και τη διασφάλιση δίκαιων πρακτικών στο εμπόριο τροφίμων. Το κείμενο παρουσίασης του Κώδικα στην επίσημη ιστοσελίδα του υπογράφεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ.

Αντιγράφω ορισμένα από τα νέα πρότυπα του Κώδικα που μας παρουσιάζει στο άρθρο του ο Νίκος Πέτρου, καθώς και τα σχόλια του στη συνέχεια:

- Όλα τα θρεπτικά στοιχεία (βιταμίνες και άλατα θεωρούνται επικίνδυνα και πρέπει να αφαιρούνται από τα τρόφιμα, καθώς ο Κώδικας απαγορεύει τη χρήση τους. Η περιεκτικότητά τους πρέπει να περιοριστεί σε αμελητέα επίπεδα (15% ή και λιγότερο της επιθυμητής ημερήσιας δόσης).
- Τα επιτρεπόμενα θρεπτικά στοιχεία που αναφέρονται στη Λίστα Αποδεκτών Στοιχείων είναι λιγότερα από 20. Ένα από αυτά είναι το φθόριο, που δεν έχει κανένα βιολογικο όφελος. Όλα τα άλλα απαγορεύονται.
- Όλα τα τρόφιμα θα πρέπει να ακατινοβολούνται (ψυχρή αποστείρωση) για λόγους υγειεινής, εκτός αν καταναλώνονται ωμά στην τοπική αγορά.
- Όλα τα εκτρεφόμενα ζώα (θηλαστικά, πτηνά, ψάρια) θα λαμβάνουν υποχρεωτικά ισχυρές δόσεις αντιβιοτικών και εξωγενούς αυξητικής ορμόνης.
- Όλες οι αγελάδες στη γαλακτοκομική παραγωγή μπορεούν να λαμβάνουν την γενετικά τροποποιημένη βόειο αυξητική ορμόνη της Monsanto.
- Επιτρέπεται η εισαγωγή ΓΤΟ (γενετικά τροποποιημένων οργανισμών) σε καλλιεργούμενα είδη, ζώα, ψάρια και δένδρα παγκοσμίως, χωρίς υποχρεώσεις σήμανσης και αναγραφής.
- Επιτρέπεται η προσθήκη μη οργανικών, χημικών πρόσθετων και συντηρητικών, χωρίς συγκεκριμένες υποχρεώσεις σήμανσης και αναγραφής.
- Αυξάνονται τα επιτρεπόμενα επίπεδα καταλοίπων αγροχημικών που αναγνωρίζονται ως τοξικά για ζώα και ανθρώπους. Οι νέες ρυθμίσεις επαναφέρουν 7 από τα 12 πιο τοξικά ζιζανιοκτόνα, π9ου απαγορεύτηκαν σε 176 χώρες το 1991 με τη Σύμβαση της Στοκχόλμης για τα οργανικά Ζιζανιοκτόνα (μεταξύ τους τα Toxaphen, Aldrin κ.ά.). συνολικά ο Κώδικας επιτρέπει την παρουσία σε τρόφιμα 3.275 διαφορετικών αγροχημικών, πολλά από τα οποία ενοχοπποιουνται ως παθογόνα ή καρκινογόνα.
- Αυξάνεται η επιτρεπόμενη περιεκτικότητα αφλατοξίνης στο γάλα σε 0,5 ppb, επίπεδο που θεωρείται τοξικό. Η αφλατοξίνη εμφανίζεται στο γάλα ζώων που έχουν τραφεί με μουχλιασμένους σπόρους και είναι ισχυρότατο καρκινογόνο. Τουλάχιστον 300 συνθετικά πρόσθετα τροφίμων επιτρέπονται με τα νέα πρότυπα, πολλά από τα οποία είναι εν δυνάμει τοξικά, όπως η ασπαρτάμη, η ταρτραζίνη κ.ά.

Οι αντιθέσεις είναι μεγάλες. Πάρτε για παράδειγμα τα πρότυπα για τις βιταμίνες, τα βότανα, τα αντιοξειδωτικά και άλλα συμπληρώματα τροφής που χρησιμοποιούτναι ευρέως, ακόμα και στο πλαίσιο της εναλλακτικής ιατρικής. Η πρόταση, το 1996, για την κατηοριοποίησή τους ως φάρμακα και συνεπώς απαγόρευσης της ελεύθερης πώλησής τους, αποσύρθηκε λόγω αντιδράσεν, επανήλθε όμως με τα αυστηρά πρότυπα του 2005. Η θέση της Επιτροπής είναι ότι αυτό έγινε για να περιοριστεί η ανεξέλεγκτη χρήση και κατάχρηση συμπληρωμάτων διατροφής. Ο αντίλογος είναι ότι, απαγορέυοντάς τα, θα δημιουργηθούν σημαντικά διατροφικά προβλήματα σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, θα περιοριστούν οι δυνατότητες της εναλλακτικής ιατρικής και θα υπάρξει στροφή προς τα "παραδοσιακά" φάρμακα (και φυσικά αντίστοιχα κέρδη της φαρμακοβιομηχανίας).

Η θέση της Επιτροπής ότι οι διατάξεις του Κώδικα δεν είναι δεσμευτικές και η εφαρμογή τους εναπόκειται στο κάθε κράτος, επίσης "σηκώνει συζήτηση". Όταν ένα κράτος υιοθετήσει επίσημα τα πρότυπά του, όλες οι εμπορικές του συμφωνίες, αλλά και οι αντιδικίες του (το αν για παράδειγμα θα αναγράφει στις συσκευασίες την παρουσία ΓΤΟ), θα ρυθμίζονται στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου βάσει του κώδικα και οι αποφάσεις θα "επιβάλλονται" στα άλλα συμβαλλόμενα κράτη. [...]

Μόνος αντίλογος είναι η διαμόρφωση εθνικών προτύπων με ανάλογη επιστημονική τεκμηρίωση και η προσφυγή στον ΠΟΕ με αυτά, κάτι που όμως είναι δύσκολο και δαπανηρό, ιδιαίτερα για αναπτυσσόμενες χώρες. Έτσι διαφαίνεται σταδιακή, "σιωπηλή" επιβολή του Κώδικα Διατροφής.

[...] Στην Ελλάδα Εθνικό Σημείο Επαφής με τον Κώδικα είναι ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που έχει ως στόχο τη διαμόρφωση της Εθνικής θέσης για τη διασφάλιση των συμφερόντων των ελλήνων καταναλωτών. Προς αυτό το στόχο προωθείται η ανοικτή δημόσια διαβούλευση, υπάρχει μάλιστα και σχετικό Σημειό στην ιστοσελίδα του ΕΦΕΤ (www.efet.gr).

Δυστυχώς σε αυτό το τόσο σημαντικό θέμα η παροχή πληροφορίας είναι ελλιπής και είναι πολύ δύσκολο να βγουν συμπεράσματα από μη ειδικούς, καθώς τα στοιχεία βρίσκονται θαμμένα στα "ψιλά γράμματα" δημοσιεύσεων που αριθμούν χιλιάδες σελίδες, κάτω από βουνά γραφειοκρατικής διατύπωσης και τεχνοκρατικής ορολογίας, απροσπέλαστης σχεδόν για όλους μας.

Δεν έχω τίποτε να προσθέσω στα σχόλια του συγγραφέως. Απαγορεύονται οι βιταμίνες και τα άλατα για να μην κάνουμε κατάχρηση. Αντιθέτως επιτρέπονται τα πρόσθετα, τα αγροχημικά, τα μεταλλαγμένα, και δε χρειάζεται σήμανση, γιατί να ζαλίζουμε το κεφάλι μας με δαύτα; Οι αγελάδες όχι απλώς επιτρέπεται αλλά επιβάλλεται να μπουκώνονται με ορμόνη και τα τρόφιμα να τρώνε ακτινοβολία, ώστε αν τυχόν είχε ξεφύγει καμμιά βιταμίνη να την καταστρέψουμε κι αυτήν. Οι ελάχιστες επιτρεπόμενες ποσότητες διαφόρων τοξικών ουσιών αυξάνονται, γιατί προφανώς αντέχουμε όλο και περισσότερο, όσοι δεν αντέχουν είναι ανατρεπτικά και ταραχοποιά στοιχεία, άθλιοι αναρχικοί συνωμοσιολόγοι.

Τα νέα πρότυπα τροφίμων είναι ήδη στο τραπέζι μας.

Καλή μας όρεξη!

Στη σελίδα του ΕΦΕΤ βρήκα πληροφορίες για τον κώδικα, δεν καταλαβαίνω όμως με ποιον τρόπο υποτίθεται ότι προωθείται η δημόσια διαβούλευση, είτε εκεί είτε αλλού. Δεν βλέπω να προβλέπεται λόγου χάρη κάποιος μηχανισμός feedback από τους πολίτες ή να υπάρχει κάποιος χώρος διαλόγου.