Παρασκευή 20 Αυγούστου 2010

ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ

Με αφορμή εν μέρει τη συζήτηση που έγινε στην ανάρτηση του φίλτατου Αθανάσιου Αναγνωστόπουλου "Περί ανελευθερίας της κατασκήνωσης" και εν μέρει την άκαρπη προσπάθειά μου να εντοπίσω ένα μέρος που να μπορώ να κάνω τις διακοπές μου όπως επιθυμώ, αποφάσισα να γράψω πώς βλέπω εγώ την ελεύθερη κατασκήνωση από την προσωπική μου σκοπιά.

Δεν ξέρω αν είναι δίκαιο ή άδικο, δεν ξέρω αν κάνει καλά ο νομοθέτης που το απαγορεύει ή αν είναι αντισυνταγματικό αυτό, δεν ξέρω αν η ελεύθερη κατασκήνωση επιβαρύνει το περιβάλλον περισσότερο από τον οργανωμένο ή αντίθετα συμβάλει στην προστασία του. Το μόνο που ξέρω είναι ότι μου αρέσει. Και μου αρέσει τόσο πολύ, ώστε όταν δεν μπορώ να την έχω μου λείπει, και μαραζώνω, κι αναρωτιέμαι γιατί κάτι τόσο απλό και φυσικό όσο η ζωή με τη φύση να έχει γίνει τόσο περίπλοκο και περιχαρακωμένο, σε βαθμό που να αισθάνεται κανείς σωστός γκάνγκστερ σε αμερικάνικη ταινία ενώ προσπαθεί απλώς να βρει μια γωνία να ζήσει τις διακοπές του όπως τις λαχταράει, χωρίς να ενοχλεί και χωρίς να τον ενοχλούνε.

Ελεύθερη κατασκήνωση έκανα πρώτη μου φορά όταν ήμουν περίπου δέκα-έντεκα χρονών. Η κατά πολύ μεγαλύτερη αδελφή μου με πήρε μαζί της σε μια τριήμερη εκδρομή με τους συμφοιτητές της, σε κάποια παραλία της Χαλκιδικής. Ένας αμμουδερός ορμίσκος με καταγάλανα νερά, όπως τόσοι και τόσοι, δυο τρεις σκηνές, μια κιθάρα και φωτιά στην παραλία. Ποτέ μου δεν είχα ξαναδεί τοσο πολλά αστέρια στον ουρανό. Δεν πρέπει να είπα ούτε να έκανα πολλά εκείνες τις δυο μέρες. Ρουφούσα όσα έβλεπα, όσα συνέβαιναν, ρουφούσα χαρά ελεύθερης ζωής, την απόλαυση του να σηκώνεσαι το πρωί και να έχεις το κύμα μπροστά στα πόδια σου, την απαράμιλλη αίσθηση φυσικότητας και ελευθερίας. Ξυπνάς στην παραλία, ζεις στην παραλία, κοιμάσαι στην παραλία, πάνω στην άμμο, κάτω απ' τα δέντρα, κι ο πολιτισμός μοιάζει ξένος και μακρινός σαν να μην υπήρξε ποτέ.

Λίγα θυμάμαι από την εκδρομή εκείνη. Σκόρπιες εικόνες και εντυπώσεις, περισσότερο μια αίσθηση παρά μια ανάμνηση. Αλλά με είχε σημαδέψει. Πήγαμε κι άλλες εκδρομές με την αδελφή μου, στην αρχή με φίλους, αργότερα με τον άντρα και τα παιδιά της, που από μωρά κυλιόντουσαν στην άμμο και το αλμυρό νερό κι έπαιζαν όλη μέρα κάτω από τον ήλιο.

Μόλις έκλεισα τα δεκαοκτώ αγόρασα τη μικρότερη σκηνούλα που βρήκα, φορτώθηκα το σακίδιό μου και επιβιβάστηκα στο πρώτο καράβι που βρήκα μπροστά μου. Περνούσα τα καλοκαίρια μου στις παραλίες των Κυκλάδων, ώρες ατελείωτες κάτω από τον καυτό ήλιο, κολύμπι, μακροβούτια και ξανά στον ήλιο, ώσπου ξεχνούσα ότι υπήρχε κι άλλη ζωή πέρα από αυτήν.

Έχω δοκιμάσει πολλούς προορισμούς, αλλά οι καλύτεροι είναι εκείνοι που βρίσκονται όσο το δυνατόν μακρύτερα από τον πολιτισμό. Είναι πιο δύσκολο να τους προσεγγίσεις, θέλει κόπο για να μεταφέρεις τις προμήθειες, αλλά ανταμείβεσαι με την απόλυτη ηρεμία της νύχτας, χωρίς φώτα οικισμών, χωρίς αυτοκίνητα ούτε καράβια, χωρίς την οχλαγωγία της τεχνολογίας να θρυμματίζει το ρυθμό του καλοκαιριού. Μαζεύεις ξύλα για φωτιά που στήνεις με προσοχή, μακριά από δέντρα, μέσα στην άμμο, ανάμεσα σε πέτρες, μαγειρεύεις απλά ή τρέφεσαι με φρούτα και σαλάτες, ξεχνάς τι θα πει μπάνιο με γλυκό νερό, καθώς το αλάτι στεγνώνει το ψημένο δέρμα σου, αλλά νιώθεις καθαρός, εξαγνισμένος από τη θάλασσα.

Οι ώρες της μέρας κυλούν χωρίς δράση αλλά γεμάτες ζωή, μουσική, χαμόγελο. Μπορείς να περάσεις μια ολόκληρη μέρα ψάχνοντας για όμορφα βότσαλα στο κύμα, χαράζοντας σχήματα στην άμμο, κατασκευάζοντας κρεμαστά στολίδια από φτερά και ξύλα, κουβεντιάζοντας με παλιούς και καινούριους κατασκηνωτές, ή απλώς ξαπλώνοντας στην άμμο κι αφήνοντας το σώμα σου να παρασύρει το μυαλό σου στη γαλήνη. Οι ανθρώπινες σχέσεις γίνονται απλές, άμεσες, απροσποίητες, δημιουργείται ένα κοινωνικό πλέγμα ελεύθερο από τη φόρτιση της αστικής ζωής και των ρόλων που μας επιβάλλει. Τα ρούχα χάνουν την συμβολική αξία τους και γίνονται χρηστικά, αναγκαία μόνο για προστασία από τα στοιχεία της φύσης, η γύμνια παύει να είναι ταμπού και γίνεται η φυσική κατάσταση του ελεύθερου σώματος, κανείς δεν παραξενεύεται στη θέα ενός γυμνού σώματος και η έγνοια μην τυχόν δει κανείς ένα παραπάνω τετραγωνικό εκατοστό "απαγορευμένης" σάρκας εξανεμίζεται.

Μου είναι τελείως αδύνατον να φτάσω σε τέτοια επίπεδα χαλάρωσης μέσα σε τέσσερις τοίχους, όπου όλα θυμίζουν πόλη και κάνουν το μυαλό να ξαναγυρίζει στις έγνοιες του, πολύ λιγότερο δε σε οργανωμένα camping, όπου βρίσκεσαι σε απόσταση αναπνοής από τον διπλανό σου και τη μπουγάδα του, υφίστασαι τους θορύβους από τηλεοράσεις και μουσικόφωνα, παιδιά που τσιρίζουν, αυτοκίνητα που πηγαινοέρχονται, κοντολογίς όλα τα μειονεκτήματα της παραμονής σε δωμάτια χωρίς κανένα από τα πλεονεκτήματα.

Για μένα η ελεύθερη κατασκήνωση είναι όχι απλώς η πιο αγαπημένη μορφή διακοπών, αλλά η μοναδική μορφή διακοπών. Διαφορετικά, δεν καταλαβαίνω διακοπές, δεν αισθάνομαι ότι "διακόπτω" τίποτα, η ρουτίνα και το άγχος συνεχίζουν και με ακολουθούν όπου βρίσκομαι, και οι "διακοπές" μοιάζουν περισσότερο με διάλειμμα για καφέ, όπου κοιτάζεις διαρκώς το ρολόι σου για να ξέρεις πότε πρέπει να επιστρέψεις στη δουλειά.

Το κακό είναι ότι η ελεύθερη κατασκήνωση είναι παράνομη στην Ελλάδα, όπως ξέρετε, με αποτέλεσμα να ψάχνεις με το κυάλι για καμμιά καλή παραλία όπου δεν διώχνουνε, κι όταν τη βρίσκεις να είναι τίγκα στον κόσμο και δυστυχώς συχνά και στο σκουπίδι και στο σκατό, γιατί ακόμη πιο δυστυχώς πάρα πολλοί κατασκηνωτές δεν έχουν γνώση και παιδεία και δεν γνωρίζουν ή δεν θέλουν να εφαρμόσουν τον σωστό τρόπο κατασκήνωσης, δίνοντας τροφή στα επιχειρήματα των πολέμιων της ελεύθερης κατασκήνωσης.

Κι όμως είναι τόσο απλό, αρκεί να τηρείς πέντε βασικούς κανόνες:

1. Παίρνουμε πίσω μαζί μας όλα όσα πήγαμε εκεί.
Εδώ περιλαμβάνονται και τα σκουπίδια, που είναι τα υπολείμματα χρήσιμων αντικειμένων τα οποία κουβαλήσαμε χωρίς να βαρυγκομήσουμε, επειδή τα είχαμε αναγκη, επομένως αφού μπορέσαμε να τα κουβαλήσουμε προς τα εκεί, μπορούμε να τα κουβαλήσουμε και μακριά από εκεί, τώρα μάλιστα που έχουν ελαφρύνει - το μπουκάλι του νερού είναι άδειο και αν το τσαλακώσουμε ή το κόψουμε πιάνει λιγότερο χώρο, η κονσέρβα χωρίς το περιεχόμενό της είναι πούπουλο, το χαρτί της τυρόπιτας το καίμε στη φωτιά ή το πάμε πίσω στα σκουπίδια, δεν το αφήνουμε να "ανακυκλωθεί" γιατί μέχρι να συμβεί αυτό παραμένει και επιβαρύνει αισθητικά το χώρο, κ.ο.κ.
Ειδικά για καπνιστές: μαζεύουμε απαραιτήτως όλα τα αποτσίγαρα. Ένα άδειο κουτάκι αναψυκτικού ή πλαστικό μπουκαλάκι νερού με λίγη άμμο στον πάτο είναι ιδανικό για τη δουλειά αυτή. Το άδειο πακέτο των τσιγάρων επίσης βολεύει και χωράει και στην τσέπη. Ακόμη κι αν μοιάζει να μην έχουμε τίποτα για να φυλάξουμε τη γόπα, πάντα θα βρεθεί ένα χαρτομάντηλο να το τυλίξουμε. Στην έσχατη ανάγκη, τρίβουμε λίγο τον καπνό που απομένει και τον αδειάζουμε, ώστε να μπορέσουμε να φυλάξουμε το φίλτρο στην τσέπη και να το πετάξουμε σε κατάλληλο μέρος. Μοιάζει σπαστικό, αλλά οι άπειρες γόπες διάσπαρτες στην άμμο που κατά τόπους σχηματίζουν ως και λοφάκια, είναι πολύ πιο σπαστικές.

2. Φροντίζουμε η τουαλέτα μας να είναι αθέατη.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από το σημείο όπου κατασκηνώνουμε, όσο βαρετό και κουραστικό κι αν μοιάζει, γιατί αν χέζουμε δίπλα στη σκηνή μας, το σκατό θα ενοχλήσει πρώτα απ' όλους εμάς τους ίδιους. Σημαίνει επίσης ότι σκάβουμε απαραιτήτως μια τρύπα, κατά προτίμηση με ένα μικρό φτυαράκι κηπουρικής που θα έχουμε φροντίσει να πάρουμε μαζί μας, ή τέλος πάντων με ό,τι εργαλείο βρούμε πρόχειρο, έστω και με μια πέτρα ή με το πόδι μας, και ότι μόλις τελειώσουμε τη δουλειά σκεπάζουμε το σημείο καλά με χώμα και βάζουμε από πάνω δυο τρεις πέτρες ή ξύλα όρθια, ώστε να μην πάει κανείς άλλος και σκάψει εκεί. Τέλος σημαίνει ότι έχουμε μια σακούλα και μαζεύουμε τα χαρτιά, γιατί αν τα αφήνουμε εκεί αργούν πάρα πολύ να λιώσουν, ιδίως στα νησιά που δεν βρέχει συχνά, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται το τοπίο.

3. Προσέχουμε πολύ στο άναμμα φωτιάς.
Αν οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν, δεν ανάβουμε καθόλου φωτιά και δεν παραπονιόμαστε. Υπάρχουν κι άλλες απολαύσεις. Αν πάντως ανάψουμε, φροντίζουμε να μην φυσάει, να είναι σε μεγάλη απόσταση από δέντρα, να την έχουμε περιορίσει με ένα κύκλο από πέτρες ή χώμα, να έχουμε κοντά μας φτυάρι ή νερό ή και τα δύο για να την σβήσουμε, και ποτέ, μα ποτέ δεν αφήνουμε αναμμένη έστω και μια σπίθα χωρίς επίβλεψη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χαλαρώνουμε εκεί δίπλα να την πέσουμε για ύπνο φουσκωμένοι στις μπύρες.

4. Είμαστε διακριτικοί.
Βρίσκουμε ένα σημείο όπου η σκηνή μας και η εγκατάσταση γενικά δεν θα ενοχλεί κανέναν. Εδώ θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πολλούς παράγοντες, και δεν μπορώ να τους απαριθμήσω όλους. Γενικά πάντως, δεν στήνουμε ακριβώς πάνω στην παραλία ή σε άλλο δημοφιλές σημείο κοινής χρήσης (κάτω από το μοναδικό μεγάλο δέντρο όπου καταφεύγουν όλοι για σκιά το μεσημέρι, λόγου χάρη), αλλά λίγο πιο πίσω, δεν βάζουμε μουσική στη διαπασών ούτε κάνουμε άλλα πράγματα που μπορεί να ενοχλήσουν τους γείτονες, δεν επεκτείνουμε την εγκατάστασή μας με τάβλες και κοτρώνες ώσπου να γίνει σωστό κάστρο με αξιώσεις χρησικτησίας - λίγη κοινή λογική αρκεί εδώ.

5. Σεβόμαστε τους άλλους χρήστες του χώρου.
Εννοώ βέβαια τους άλλους κατασκηνωτές, κυρίως όμως εννοώ τους ντόπιους. Πάρα πολλοί κατασκηνωτές έχουν την τάση να θεωρούν το χώρο που εγκαθίστανται λίγο τσιφλίκι τους, αγνοώντας το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που ζουν στην περιοχή όλο το χρόνο, χρόνια και χρόνια, έχουν μεγαλύτερη σχέση με το χώρο και έχουν δομήσει τη ζωή τους γύρω από αυτόν. Τη σχέση αυτή οφείλουμε να σεβαστούμε ώστε να έχουμε ευχάριστη διαμονή για μας και για εκείνους. Επίσης οφείλουμε να σεβαστούμε το δικαίωμα του καθενός να θέλει να απολαύσει τον χώρο όπως κάνουμε κι εμείς, ελεύθερα, και όχι να αναπτύσσουμε τακτικές του τύπου "ο παλιός είναι αλλιώς" ή "ο νέος είναι ωραίος" θέλοντας να επιβληθούμε. Οι καινούριοι μαθαίνουν από τους παλιούς τις ιδιαιτερότητες του χώρου, και οι παλιοί καλωσορίζουν τους καινούριους που συνεχίζουν την παράδοση.

Κι ένας έκτος κανόνας εκτός σειράς: χαρτείτε το όσο μπορείτε, είναι από τις πιο γνήσιες απολαύσεις που προσφέρει η ζωή.

Όταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές, ελπίζω ότι θα βρίσκομαι ήδη με τη σκηνούλα μου σε κάποια παραλία, απολαμβάνοντας τη γαλήνη της φύσης.

Εύχομαι σε όλους σας να απολαύσετε τις δικές σας διακοπές όπως τις ονειρεύεστε.

Για όσους ενδιαφέρονται για ένα κίνημα υπέρ της ελεύθερης κατασκήνωσης, υπάρχουν οι Ηλιόσποροι και το Κίνημα για την ελεύθερη κατασκήνωση.

21 σχόλια:

xiozil είπε...

Εύχομαι όντως να βρίσκεσαι στη σκηνούλα σου και να μας πεις μετά και πού την έστησες. Αν τυχόν δεν την έχεις στήσει ακόμα, η Γαύδος είναι ένας καλός αν και μακρινός προορισμός.
Καλά να περάσεις!

αθεόφοβος είπε...

Πολύ ωραία όσα έγραψες και συμφωνώ απολύτως μόνο με μια μικρή αντίρρηση:
ξέρεις πολλούς που να τηρούν τους βασικούς κανόνες που πολύ σωστά έθεσες; :))

Αναστάσιος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
xarxar είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΣΠ είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
xarxar είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Αγησίας είπε...

Πριν την έλευση των παιδιών, έκανα μία ελεύθερη κατασκήνωση. Ξαφνικά μέσα στη νύχτα ένα δυνατός προβολέας από τη θάλασσα σάρωσε για λίγο την παραλία και τη σκηνή. Μετά από 5-6 λεπτά καρφώθηκε πάνω της, σχεδόν αμέσως ήρθε το τζιπ του Λιμενικού και αφού ζήτησαν τα στοιχεία μας, απαίτησαν να φύγουμε αμέσως. Συνεπώς, νέος κανόνας:

Στήστε τη σκηνή σας μακριά από παραλίες, που επιτηρούνται από το Λιμενικό για λαθρομετανάστες.

Αθ. Αναγνωστoπουλος είπε...

Πολύ ωραίο κείμενο, Αόρατη Μελάνη, άμποτε να τηρούνται όλα αυτά!

Αν και πολύ αμφιβάλλω :-(

Άθεος είπε...

Ακόμα και τα παιδιά από μικρά πρέπει να μαθαίνουν να κατασκηνώνουν!

kouk είπε...

Εγώ πάντως γύρισα από την Κίμωλο που στην παραλία Δέκας μπορώ να πω ότι όχι μόνο οι κατασκηνωτές δεν άφησαμε τίποτα αλλά μαζέψαμε και σκουπίδια που είχε φέρει η θάλασσα. Τέλεια πέρασα.

Αόρατη Μελάνη είπε...

Γεια χαρά παιδιά, καλώς σας βρήκα!

Μετέφερα ορισμένα από τα παραπάνω σχόλια στο πτυελοδοχείο επειδή ήταν εκτός θέματος. Άφησα μόνο ένα του χαρχαρ επειδή ήταν εν μέρει εντός θέματος, και δεν έχω τρόπο να το επεξεργαστώ.

Έστησα τη σκηνούλα μου και πέρασα πολύ ωραία, είδα απ' όλα τα φρούτα, και σωστούς και λάθος κατασκηνωτές, και μάλλον θα γράψω γι' αυτά σε άλλη ανάρτηση.

Καλή καινούρια σχολική χρονιά!

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Αόρατη Μελάνη είπε...

Ανώνυμε έσβησα το νέο σχόλιό σου επειδή ήταν ακριβώς ίδιο με το προηγούμενο που μεταφέρθηκε στο πτυελοδοχείο ως εκτός θέματος. Μπορείς να το βρεις εκεί, κάνοντας κλικ στον σύνδεσμο που δίνω στο προηγούμενο σχόλιό μου.

Παρακαλώ όλους να μην με βάζετε στον κόπο να σβήνω και να ξανασβήνω εκτός θέματος σχόλια. Τα επόμενα θα σβηστούν ολοκληρωτικά χωρίς άλλες εξηγήσεις.

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
xarxar είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
mitsakos είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
xarxar είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Αόρατη Μελάνη είπε...

Τα τέσσερα προηγούμενα σχόλια μεταφέρθηκαν στο πτυελοδοχείο ως εκτός θέματος.

Επίσης σβήστηκε ένα σχόλιο του Χαρχαρ επειδή ήταν ε νμέρει εκτός θέματος. Το εντός θέματος τμήμα του σχολίου έλεγε τα εξής:

Θα συμφωνήσω με τον αθεόφοβο εν μέρει. Ωστόσο, η νομοθεσία είναι απαράδεκτη και δε δικαιολογεί σε καμία περίπτωση την αδιαφορία του μέσου ελευθεροκατασκηνωτή κατά τη γνώμη μου. Προσωπικά τώρα, όλο λέω να το επιχειρήσω, αλλά πάντα στο οργανωμένο καταλήγω...

Idom είπε...

Κάποιες ενστάσεις από τον Γιάννη Χάρη, τις οποίες λίγο πολύ προσυπογράφω...

http://yannisharis.blogspot.com/2010/09/blog-post.html

Idom

Αόρατη Μελάνη είπε...

Ίδομ σε ευχαριστώ, το έχω υπόψη μου το άρθρο του Χάρη, μάλιστα ετοίμαζα μια απάντηση σοτ άρθρο αυτό και μόλις τώρα τη δημοσίευσα. Αν θες συνεχίζουμε την κουβέντα εκεί: http://aoratimelani.blogspot.com/2010/09/camping.html