ΑΝΗΜΕΡΕΣ ΣΤΡΙΓΓΛΕΣ

 

«Το ημέρωμα της στρίγγλας».

 

Ανέκαθεν μισούσα αυτό το έργο του Σαίξπηρ.

 

Το «ημέρωμα», λέει, της «στρίγγλας» - ποιας στρίγγλας; Μιας γυναίκας δυναμικής, ανεξάρτητης, ατρόμητης, που τολμούσε να λέει τη γνώμη της και να την υποστηρίζει, μια γυναίκα που ήθελε να διαφεντεύει η ίδια το σώμα της και τη ζωή της, σε μια εποχή όπου αυτό ήταν κάτι παραπάνω από ανυπόφορο: ήταν αδιανόητο.

 

Και μια τέτοια «στρίγγλα» βέβαια χρειάζεται «ημέρωμα» - δηλαδή σπάσιμο του τσαμπουκά, τυραννία, βασανισμό, εξευτελισμό μέχρις εσχάτων, μέχρι να παρανοήσει, μέχρι να αυτοακυρωθεί ολοκληρωτικά, μέχρι να συρθεί στα πόδια του αφέντη εκλιπαρώντας έλεος, ώστε να φτάσει να υπακούει σε κάθε εντολή αδιαμαρτύρητα. Σαν δαμασμένο αγριάλογο, σαν τίγρη του τσίρκου, σαν αρκούδα του πανηγυριού.

 

Παρακολουθούμε λοιπόν τον Πετρούτσιο να βασανίζει συστηματικά την Κάθριν με τεχνικές αντάξιες του Γκουαντανάμο: στέρηση τροφής, στέρηση ύπνου, στέρηση αξιοπρέπειας, αμφισβήτηση της διανοητικής ακεραιότητας, δοκιμασίες υπακοής με παράλογα αιτήματα, σαν καψόνια σε φαντάρο. Αρνείται να την αποκαλέσει με το όνομά της, την αποκαλεί «Κέιτ» και της περιγράφει πώς είναι αυτή η «Κέιτ»: γλυκιά και απόλυτα υπάκουη στον κύριο και αφέντη της. Και τελικά η Κάθριν «ημερώνει» - σπάει δηλαδή ο τσαμπουκάς της, ισοπεδώνεται η περηφάνια της, θρυμματίζεται η αυτονομία της, καταρρακώνεται η προσωπικότητά της. Η ατίθαση, περήφανη, αυτόνομη γυναίκα, γίνεται υπάκουο ανδρείκελο, «καλή σύζυγος». Η Κάθριν γίνεται Κέιτ.

Και τελικά μας παρουσιάζεται ως ικανοποιημένη κι ευτυχισμένη. Και μπορεί και να ήταν. Υπάρχει και το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Μπορεί να ερωτεύτηκε τον βασανιστή της. Μπορεί να έκαψε εντελώς τις ασφάλειες του μυαλού της για να επιβιώσει, για να αντέξει την αγεφύρωτη απόσταση ανάμεσα σ’ αυτό που ήταν και σ’ αυτό που κατάντησε. Μπορεί η Κάθριν να πέθανε και η Κέιτ, το υποταγμένο ρομποτάκι, να ήταν ικανοποιημένη κι ευτυχισμένη. Το αν είναι πράγματι ικανοποιητική μια τέτοια έκβαση και για ποιον, είναι ένα φιλοσοφικό ερώτημα που μπορεί να μας απασχολήσει στο φουαγιέ.

Κι αυτό, είναι, λέει, «κωμωδία» - όχι μονάχα στον καιρό του Σαίξπηρ (λες και θα πρέπει να το καταπιούμε αμάσητο επειδή «έτσι ήταν τότε»), αλλά και πολύ πρόσφατα, ακόμα και σήμερα.

 

Πόσο πολύ απέχουν όλα αυτά από το «ημέρωμα» για το οποίο μας μιλά ο Σαιντ Εξυπερύ στον «Μικρό Πρίγκηπα», δια στόματος της αλεπούς:

-Τι πάει να πει «ημερώνω»; ρώτησε ο μικρός Πρίγκηπας.

-Είναι κάτι που παραμελήθηκε πολύ, είπε η αλεπού. Σημαίνει «Να δημιουργείς δεσμούς». […] Αν θες ένα φίλο, ημέρωσέ με!

-Τι πρέπει να κάνω; είπε ο Μικρός Πρίγκηπας.

-Πρέπει να έχεις μεγάλη υπομονή, αποκρίθηκε η αλεπού. Θα καθίσης πρώτα κάπως μακριά μου, έτσι στο χορτάρι. Εγώ θα σε κοιτάζω με την άκρη του ματιού μου κι εσύ δε θα λες τίποτα. […] Αλλά, κάθε μέρα, θα μπορείς να κάθεσαι λιγάκι πιο κοντά…

Είναι μια μέθοδος ημερώματος κι αυτή, βέβαια. Υπάρχουν κι άλλες, όπως αυτή του Πετρούτσιο. Είχε κι αυτός υπομονή μεγάλη, αναντίρρητα. Θέλει μεγάλη υπομονή για να σπάσεις τον τσαμπουκά ενός αγριμιού και να γίνεις αφέντης του. Μεγαλύτερη όμως θέλει για να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του και να γίνεις φίλος του. Δίνει μεγάλη ικανοποίηση να τιθασεύσεις ένα αδάμαστο πλάσμα, κυριαρχώντας ολοκληρωτικά πάνω του. Μεγαλύτερη όμως δίνει να κατορθώσεις να σου δοθεί ολοκληρωτικά, παραμένοντας αδάμαστο. Θέλει κότσια για να «ημερώσεις» μια «στρίγγλα». Περισσότερα κότσια όμως θέλει για να κερδίσεις την καρδιά μιας ανήμερης στρίγγλας.

 

Πετρούτσιο-Κάθριν, μηδέν-μηδέν.

Μικρός Πρίγκηπας-αλεπού, win-win.

.