Τετάρτη 9 Ιουλίου 2008

ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Εξ αφορμής της πολύ ενδιαφέρουσας ανάρτησης του Αθανάσιου Αναγνωστόπουλου που μπορείτε να διαβάσετε εδώ, αποφάσισα να γράψω κι εγώ δυο λόγια για ένα θέμα που με απασχολεί εδώ και πολύν καιρό: τον τρόπο που αποκτάμε το επώνυμό μας.

Αντιγράφω εδώ την πρόταση που έκανα και σε σχόλιό μου στην παραπάνω ανάρτηση, με κάποιες προσθήκες:

Προσωπικά μου αρέσει πολύ η ιδέα να δίνεται ένα επώνυμο με ελεύθερη επιλογή των γονέων, να δηλώνεται κατά τη γέννηση και όχι εκ των προτέρων, χωριστά για κάθε τέκνο (προφανώς κανείς δεν εμποδίζει όσους θέλουν να συνεχίσουν να εφαρμόσουν την παράδοση), και μετά την ενηλικίωση να παίρνει καθένας ένα άλλο επώνυμο της δικής του επιλογής, που θα είναι και το οριστικό του επώνυμο ως ενήλικα. Τόσο το πρώτο όσο και το δεύτερο επώνυμο μπορεί να είναι οποιοδήποτε: της μητέρας, του πατέρα, του κουμπάρου, του αγαπημένου του κόμιξ ήρωα, του προέδρου των Ηνωμένων Εθνών. Θα ισχύουν κάποιοι περιορισμοί (που ήδη ισχύουν αν έχω καταλάβει καλά), όπως να μην είναι αριθμοί ή μαθηματικά σύμβολα, να μην υπερβαίνει ορισμένο μήκος κλπ.

Το επώνυμο θα μου άρεσε πάρα πολύ να ήταν ένα ουσιαστικό ή ένα επίθετο που να μας λέει κάτι για το άτομο αυτό, όπως γινόταν παλιά, και εννοείται ότι θα προτιμούσα να μην είναι γενική κτητική (όπως τα σημερινά γυναικεία επώνυμα) αλλά ονομαστική. Τα ονόματα θα έμοιαζαν κάπως σαν "Ελένη Ψηλή" ή "Κώστας Μαραγκός". Θα μπορούσε μια γυναίκα να λέγεται "Μαρίνα Ζωγράφος" (εννοώντας ότι η Μαρίνα είναι ζωγράφος) και όχι "Μαρίνα Ζωγράφου" (εννοώντας ότι ο πατέρας της λεγόταν Ζωγράφος).

Έτσι ξαναβρίσκει το χαμένο της νόημα η λέξη “επίθετο” ως συνώνυμο του “Επώνυμο”.

Εμένα, λόγου χάρη, το μικρό μου όνομα είναι “Μελάνη” και το επίθετό μου “Αόρατη”!

15 σχόλια:

athinovio είπε...

όταν βαφτίζεται το παιδί ή ,χειρότερα, όταν γεννιέται, δεν ξέρει κανείς τι χαρακτηριστικά/επάγγελμα θα αποκτήσει

Noname είπε...

Μια χαρά μου ακούγεται η πρότασή σου, ιδιαίτερα όταν έχεις ένα επώνυμο για το οποίο ντέπεσαι(π.χ Πριτσαπίδουλας - είναι υπαρκτό)ή απλα δεν σου ταιριάζει.Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που 2 αδέλφια έχουν διαφορετικό επώνυμο?Πως θα συμβολίζεται ονοματολογικά η σχέση τους?
Φιλιά

Αόρατη Μελάνη είπε...

@ Αθηνόβιο

Μπορείς να του δώσεις ένα όνομα με χαρακτηριστικά που θα ήθελες να αποκτήσει (π.χ. Τυχερός), με χαρακτηριστικά που σίγουρα έχει (π.χ. Μελαχρινός), με κάτι που θεωρείς όμορφο ή σημαδιακό (π.χ. Ξαστεριά), με το τοτέμ του (ινδιάνικο σύστημα - π.χ. Λευκό Σύννεφο), ή απλά να του δώσεις το επώνυμο του μπαμπά ή της μαμάς (υπάρχει και η λύση των σκανδιναβών, το όνομα του γονιού με μια κατάληξη δηλωτική καταγωγής, π.χ. ο γιος του Γιόχαν λέγεται Γιόχανσον, λοιπόν ο γιος του Κώστα ας λέγεται Κωστόπουλος, όπως τον παλιό καλό καιρό) και όταν ενηλικιωθεί να επιλέξει εκείνο αν θα το κρατήσει ή θα πάρει άλλο όνομα.

@ Καραμέλα

Αν τα αδέλφια θέλουν να συμβολίζεται ονοματολογικά η σχέση τους, μπορούν να κρατήσουν το ίδιο επώνυμο και τα δύο. Τόσο απλά.

Φυσικά υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι πρέπει οι σχέσεις αίματος να συμβολίζονται οπωσδήποτε ονοματολογικά - και μάλιστα υποθέτω ότι είναι οι περισσότεροι, δεδομένου ότι το παρόν σύστημα ονοματολογίας κάνει αυτό ακριβώς. Εκεί, μπορεί κανείς να εκφράσει τις θέσεις και τα επιχειρήματά του.

Εγώ δεν θεωρώ απαραίτητο τον ονοματολογικό συμβολισμό της σχέσης αίματος, γι' αυτό και προτείνω αυτό το σύστημα, που αφήνει την ελευθερία στον καθέναν να διαλέξει αν θα συνδέσει το επώνυμό του με τις σχέσεις αίματος (και αν ναι, με ποιες - μητρικές ή πατρικές ή αδελφικές - και με ποιον τρόπο)ή όχι.

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή κα Μελάνη!

Από όσο (αόριστα) γνωρίζω, επιτρέπεται σε έναν ενήλικο να πάει στο ληξιαρχείο και να ζητήσει αλλαγή ονοματεπώνυμου. Μάλιστα είχα διαβάσει σε συνέντευξη ενός /μίας τρανσέξουαλ ότι μετά την εγχείρηση αλλαγής φύλλου πήγε στην αστυνομία για αλλαγή ταυτότητας από Άρρεν σε Θήλυ. Υπάρχει και το σχετικό ανέκδοτο, όπου ο Γιάννης Σκατάς ντρέπεται για το ονοματεπώνυμό του και πάει στο ληξιαρχείο και το αλλάζει σε Γιώργος Σκατάς.
Θέλω να πω ότι σχετικοί νόμοι υπάρχουν, θέληση χρειάζεται να υπάρχει.
Βέβαια η θεσμοθέτηση τής ελεύθερης επωνυμοδοσίας de novo, όσο να 'ναι θα βοηθήσει από την απαγγίστρωση από τα ταμπά.

Αν η πληροφόρησή μου είναι σωστή, οι Μάρτυρες τού Ιεχωβά για την ονοματοδοσία των τέκνων τους, γράφουν διάφορα ονόματα σε χαρτάκια, τα διπλώνουν και αφήνουν το μωρό, τυχαία, να επιλέξει ένα.
Ωραία διαδικασία μού φαίνεται.
Θα μπορούσαμε να την υιοθετήσουμε για τα επώνυμα. Π.χ., να γράφουμε σε χαρτάκια τυχαία επώνυμα, Λάτσης, Βαρδινογιάννης, Βωβός κ.λπ. και μετά να αφήνουμε το μωρό να διαλέξει.
Καρμικά πράγματα.

Idom Anonymous

Αόρατη Μελάνη είπε...

Αγαπητέ Ίδομ, πολύ σωστά αυτά που λέτε. Η δυνατότητα αλλαγής επωνύμου υφίσταται πράγματι και σήμερα, όπως επισημαίνεται στην ανάρτηση του αγαπητού μου Άβερελ Δάλτωνος στο ιστολόγιό του, στην ανάρτηση "Φεμινισμός και απαγορεύσεις"
http://dalton-alliance.blogspot.com/
2008/07/blog-post.html
που αποτέλεσε αφορμή να καταπιαστώ με το θέμα των επωνύμων.

Η ανωτέρω ανάρτηση αναφέρει ένα άρθρο του Νίκου Δήμου
http://www.ndimou.gr/articledisplay.
asp?cat_parent=45&time_id=534&cat_id=45
που αναφέρεται στο θέμα της αλλαγής επωνύμου των γυναικών μετά το γάμο.

Η ιδέα με τους κλήρους μια χαρά μου φαίνεται. Μπορούμε να δημιουργήσουμε και μια βάση δεδομένων με προτεινόμενα ονόματα για καλό κάρμα.

athinovio είπε...

τα έχεις σκεφτεί όλα....

Αόρατη Μελάνη είπε...

Φυσικά...

...τώρα μάλιστα σκέφτομαι όταν θα έχω γράψει αναρτήσεις επί παντός επιστητού, να τις συγκεντρώσω όλες και να εκδώσω ένα βιβλίο φιλοσοφίας.

Θα λέγεται "Ζωή-Οδηγίες χρήσης" (τίτλος κλεμμένος από τον πολύ αγαπητό μου Ζωρζ Περέκ).

Ανώνυμος είπε...

Αμ, δεν τα έχετε σκεφτεί όλα.
Όταν είσαι ζωγράφος στο επάγγελμα, είναι εύκολο να αυτονομαστείς Ζωγράφος.
Εμένα που το επαγγελμά μου είναι αναλυτής συστημάτοων απεικόνισης τρισδιάστατων αντικειμένων σε υπηλή ανάλυση πώς να ονομαστώ; Για βοηθείστε.

Σπυρίδων Α.

Ανώνυμος είπε...

... Θα μπορούσε μια γυναίκα να λέγεται "Μαρίνα Ζωγράφος" (εννοώντας ότι η Μαρίνα είναι ζωγράφος)...

Κρυπτοφαλλοκράτισσα σας βρίσκω.
Ξέρετε πολύ καλά ότι τα αρρενοποιημένα ουσιαστικά αποτελούν κατάλοιπο σοβινισμού.
Αν μία γυναίκα ζωγραφίζει πρέπει να λέγεται Ζωγράφα, όχι Ζωγράφος.

Αλίκη έξω απ' τη χώρα των θαυμάτων

Αόρατη Μελάνη είπε...

Αγαπητέ Σπυρίδωνα,

Δεν είναι απαραίτητο να λάβεις το όνομά σου από το επάγγελμά σου. Μπορείς να το λάβεις και από κάποιο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς σου.

Μπορείς λόγου χάρη να ονομαστείς "Γκρινιάρης".

Αόρατη Μελάνη είπε...

Αξαπητή Αλίκη,

υποκλίνομαι μπροστά στην ορθότητα της σκέψης σου!

Πράγματι έτσι είναι. Και μάλιστα προτίθεμαι συντόμως να προβώ σε μεταρρύθμιση της γλώσσας προκειμένου να καταργηθούν αυτές οι απαράδεκτες φαλλοκρατικές διακρίσεις (η μεταρρύθμιση έχει προαναγγελθεί ήδη από την Εκκλησία της Αόρατης Ροζ Μονόκερω - μεγάλη η χάρη της).

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Εγώ μάλιστα θα πρότεινα να πάψει το κράτος να θεωρεί πως τα ονόματα των πολιτών πρέπει σώνει ντε και καλά να αποτελούνται από μικρό και επίθετο, γιατί έτσι δημιουργείται πρόβλημα τόσο σε ανθρώπους που θα ήθελαν απλά να ονομάζονται με ένα μόνο όνομα (π.χ. "Πλάτων") ή σε άλλους που έχουν τρία, τέσσερα, πέντε και βάλε ονόματα. (π.χ. "Χοζέ Κάρλος Μαρία Ντε Λα Κάδρες")

Ένα όνομα που αντιστοιχεί στο "ονοματεπώνυμο" θα έπρεπε να αρκεί.

Αυτό επίσης λύνει και πολλά άλλα προβλήματα ονοματοδοσίας: οι γονείς επιλέγουν το ονοματεπώνυμο του παιδιού όταν αυτό γεννιέται, το παιδί μπορεί να το αλλάξει αργότερα στη ζωή του, και η υπόθεση έληξε.

Αόρατη Μελάνη είπε...

Διαγόρα μου, η πρότασή σου με βρίσκει απολύτως σύμφωνη.

Ανώνυμος είπε...

Με απασχολει αυτο το θεμα,γιατι θελω να το χρησιμοποιησω μεσα στην πλοκη ενος μυθιστορηματος που γραφω.Και θελω ο ηρωας μου να λεγεται καπως (περιεργα), που του τη βαρεσε για Χ λογους στη ζωη του και ηθελε να λεγεται ετσι... Απλα δεν ξερω αν θα υπηρχε εκεινη την εποχη (τελη δεκαετειας 80) περιορισμος για κατι τετοιο. Το ονομα δεν ειναι και τελειως αλλοκοτο,απλα ρε παιδι μου ειναι ξενη λεξη και ειναι ορολογια. (Ονομα+Επωνυμο ολο μαζι ειναι ορολογια). Βασει των οσων λες δεν ειναι και τελειως εκτος πραγματικοτητας κατι τετοιο αφου δεν προκειται για αριθμο ή μεγαλης εκτασης ονομα. Καλλιστα μπορει να εκληφθει κι ως ενα κανονικο ξενο ονομα.Το γεγονος οτι ειναι και ορολογια δε νομιζω να θετει καποιο εμποδιο.Γιατι ορολογια ειναι ας πουμε κι ο Ιμαντας αλλα μπορει να υπαρξει σαν επιθετο

Αόρατη Μελάνη είπε...

Ανώνυμε, από όσο ξέρω, το επώνυμο μπορεί να αλλάξει με δικαστική απόφαση κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερόμενου. Μπορείς δηλαδή να πάρεις όποιο επώνυμο θέλεις, και τη δεκαετία του 80 ίσχυε αυτό, απ' όσο ξέρω.

Το μικρό όνομα όμως, εξ όσων γνωρίζω, δεν γίνεται να αλλάξει. Τουλάχιστον έτσι μου έχουν πει στο ληξιαρχείο. Αυτό δε λέει και πολλά βέβαια, στα ληξιαρχεία συχνά δεν ξέρουν τι τους γίνεται, δεν το έχω ψάξει παραπάνω.

Το καλύτερο θα ήταν να ρωτήσεις ένα δικηγόρο για να είσαι σίγουρος.