Γιατί "Αθεϊα";

Το άρθρο αυτό γράφτηκε για το νέο συλλογικό ιστολόγιο Αθεΐα όπου θα αναδημοσιεύονται άρθρα διαφόρων ιστολόγων με αθεϊστική θεματολογία. Τα σχόλια στο Αθεΐα είναι κλειστά και ο σχολιασμός γίνεται στο ιστολόγιο του εκάστοτε αρθρογράφου.

Όταν αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε ένα συλλογικό ιστολόγιο με αθεϊστική θεματολογία, αναζητήσαμε έναν τίτλο. Διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι δεν αυτοχαρακτηρίζονταν πρωτίστως άθεοι, αλλά ορθολογιστές, σκεπτικιστές ή κοσμικιστές, και θεωρούσαν την αθεΐα τους απόρροια της ορθολογιστικής προσέγγισης του κόσμου, τμήμα μιας γενικότερης φιλοσοφίας ή ιδεολογίας.

Πραγματικά, η έννοια της αθεΐας δεν θα υπήρχε καν αν δεν υπήρχε ο αντίποδάς της, η πίστη σε θεό. Γιατί να ασχολούμαστε με κάτι που δεν υπάρχει; Γιατί να μπούμε στον κόπο να δηλώσουμε δημοσίως ότι δεν πιστεύουμε στην ύπαρξη θεού;

Γιατί να μιλάμε για αθεΐα;

Γιατί να μην μιλάμε για ορθολογισμό, λόγου χάρη; Οι περισσότεροι από εμάς, αν όχι όλοι, χρησιμοποιούμε τον ορθολογισμό σαν εργαλείο για να ερμηνεύσουμε τα φαινόμενα που παρατηρούμε και για να εξετάσουμε την αλήθεια κάθε πρότασης.

Γιατί όχι για σκεπτικισμό; Αφού το βασικό χαρακτηριστικό μας είναι ότι αμφισβητούμε, εξετάζουμε, ερευνούμε, δεν δεχόμαστε θέσφατα ούτε θεωρούμε ότι υπάρχουν προτάσεις υπεράνω αμφιβολίας.

Μπορούμε να μιλήσουμε επίσης για υλισμό, που θεωρεί τον φυσικό κόσμο μας καθοριστικό, θεμελιακό και πρωτεύοντα, τη δε συνείδηση, τη σκέψη και το πνεύμα δευτερεύοντα.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ακόμη και το μηδενισμό, που απορρίπτει την απόλυτη γνώση, την απόλυτη αλήθεια και την απόλυτη ηθική, σε αντίθεση με τη θρησκεία που ισχυρίζεται ότι τα κατέχει.

Σε πρακτικό επίπεδο άλλωστε, όλοι μας επιδιώκουμε τον κοσμικισμό, τον διαχωρισμό δηλαδή της πνευματικής ζωής, είτε αυτή λέγεται θρησκεία είτε κάπως αλλιώς, από την πολιτική, την παιδεία, την οικονομία, από όλους τους χώρους κοσμικών δραστηριοτήτων.

Και δεν χωρεί αμφιβολία ότι είμαστε όλοι ελευθερόφρονες. Αφήνουμε το μυαλό μας να λειτουργήσει ελεύθερο από κάθε λογής προλήψεις, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, ελεύθερο από προκατασκευασμένες πεποιθήσεις και δόγματα. Γιατί όποιος συλλογάται ελεύθερα, συλλογάται καλά.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν για πολλούς από εμάς που συμμετέχουμε σε αυτό το ιστολόγιο. Αλλά δεν ήταν αυτά που έδωσαν το έναυσμα για τη δημιουργία αυτού του συλλογικού ιστοχώρου.

Ο κοινός παρονομαστής, το θέμα που μας απασχολεί και μας ενδιαφέρει όλους, το θέμα που θέλουμε να συζητήσουμε και να εκφράσουμε σε όλες του τις διαστάσεις, είναι η αθεΐα.

Σε έναν κόσμο ουσιαστικά ανεξίθρησκο και ελεύθερο πνευματικά, δεν θα υπήρχε λόγος να μιλάμε για αθεΐα. Σε έναν κόσμο όμως όπου η θρησκεία είναι κάτι παραπάνω από θεσμός, όπου η θρησκεία είναι υπεράνω αμφισβήτησης και κριτικής, όπου η παρουσία και το κύρος της θρησκείας στην κοινωνική και πολιτική θεωρούνται δεδομένα, όπου η θρησκεία χαίρει ιδιαίτερων οικονομικών οφελών, όπου τα θρησκευτικά δόγματα διδάσκονται στα κρατικά σχολεία και είναι παρόντα σε κάθε μας βήμα, από τον εσταυρωμένο πίσω από την έδρα μέχρι τη βίβλο πάνω στο εδώλιο, ο άθεος αισθάνεται την ανάγκη να μοιραστεί τις πεποιθήσεις του.

Χρειάζεται να γίνει ευρύτερα γνωστό ότι υπάρχει εναλλακτική λύση. Ότι η θρησκεία δεν είναι δεδομένη στη ζωή μας, ούτε και απαραίτητη. Ότι μπορεί κανείς να ζήσει θαυμάσια χωρίς αυτήν. Ότι όχι μόνο δεν στερείται τίποτε, αλλά κερδίζει μεγάλη ελευθερία, τόσο σε πρακτικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο.

Η λέξη αθεΐα για πολλούς είναι φορτισμένη αρνητικά. Έχει συνδεθεί με την ανηθικότητα, λες και η ηθική αποτελεί μονοπώλιο των θρησκειών, ή με τη μισαλλοδοξία, λες και η απόρριψη μιας πεποίθησης συνεπάγεται αυτομάτως και μίσος προς όσους αποδέχονται την πεποίθηση αυτή.

Για εμάς όμως η αθεΐα είναι μόνο θετική. Γιατί απελευθερώνει το πνεύμα από τους περιορισμούς της πίστης υπεράνω αμφισβητήσεων, γιατί απαλλάσσει το νου από τη μεταφυσική σκέψη και η εξήγηση του κόσμου γίνεται αντικειμενική, γιατί φέρνει την ευθύνη των επιλογών της ζωής μας σε εμάς τους ίδιους, γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να χτίσουμε μια κοινωνία με μέτρο τον άνθρωπο και τη φύση.

Επιλέξαμε να μιλάμε για αθεΐα και όχι για αθεϊσμό, όχι μόνο επειδή ο αθεϊσμός ορίζεται σε λεξικά και εγκυκλοπαίδειες, καλώς ή κακώς, ως άρνηση του θεού - γεγονός που υπονοεί ότι ο θεός υπάρχει και εμείς τον αρνούμαστε - αλλά και επειδή η κατάληξη της λέξης «αθεϊσμός» υποδηλώνει ιδεολογία, ενώ η αθεΐα δεν είναι ιδεολογία. Δεν είναι ένα σύστημα πεποιθήσεων, δεν είναι ένα οργανωμένο πλέγμα ιδεών.

Αθεΐα είναι η απουσία πίστης σε θεό και σε υπερφυσικό.

Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο.

Μετά από πολλές προτάσεις για το όνομα του συλλογικού μας ιστοτόπου, μετά από πολλές συζητήσεις εντός και εκτός δικτύου, αφού περάσαμε από ορθολογισμό, σκεπτικισμό, κοσμικισμό και ελευθεροφροσύνη, συμφωνώντας ότι όλα αυτά μας εκφράζουν αλλά κανένα από αυτά δεν είναι το σημείο που επικεντρώνουμε, επιτέλους καταλήξαμε στο όνομα που βλέπετε: ΑΘΕΪΑ