Σκεφτόμουν πάλι την έκθεση Bodies, για την οποία μίλησα σε προηγούμενη ανάρτησή μου και για την οποία διάβασα πρόσφατα συζήτηση στου Βιολόγου, όπου και άφησα μεταξύ άλλων το παρακάτω σχόλιο:
Καλημέρα!
Είχα μια ωραία ιδέα σήμερα το πρωί!
Γιατί να μην καταναλώνουμε τους νεκρούς ως τροφή; Το διατροφικό πρόβλημα είναι γνωστό και οξύνεται παγκοσμίως. Το μεθάνιο που παράγουν οι αγελάδες απειλεί να μας πνίξει. Καταστρέφουμε τεράστιες εκτάσεις για κτηνοτροφία. Ας εκμεταλλευτούμε αυτό που έχουμε άμεσα διαθέσιμο! Έτσι αξιοποιείται στο έπακρο το σώμα, άσε που μπορεί κανείς να το δει και ως θετικό συναισθηματικά: γιατί να φάνε τον παππού τα σκουλήκια; να τον φάμε εμείς που τον αγαπάμε! Άλλωστε σε ορισμένες κουλτούρες ο κανιβαλισμός υπήρξε θεσμός. Ας τους μιμηθούμε!
Με τα παραπάνω θέλω να πω ότι η συμπεριφορά μας προς τους νεκρούς (όπως και προς τους ζωντανούς, όπως και προς τη φύση ή προς οτιδήποτε) είναι θέμα ΟΡΙΩΝ και ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ. Το πού θα μπουν τα όρια είναι κάτι που έχουμε να αποφασίσουμε. Οι κανόνες που επιλέγουμε να εφαρμόσουμε για τον καθορισμό των ορίων είναι αυτό που λέμε ΗΘΙΚΗ. Και φυσικά είναι κάτι σχετικό: σε κάθε πολιτισμό, σε κάθε εποχή, η ηθική διαφέρει. Δεν είναι η μία καλύτερη από την άλλη, είναι απλώς διαφορετικές.
Εν προκειμένω λοιπόν έχουμε να επιλέξουμε, υποκειμενικά πάντα, με σχετικά κριτήρια πάντα, πώς θέλουμε να φερθούμε στους νεκρούς, τι είδους ισορροπία θέλουμε να πετύχουμε ανάμεσα στις συχνά αντικρουόμενες ανάγκες και επιθυμίες μας, ανάμεσα σε λογική, συναίσθημα και αναγκαιότητα.
Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν.
Εγώ εξακολουθώ να προτιμώ να ζω ανάμεσα σε ανθρώπους που επιλέγουν να φερθούν με στοργή και σεβασμό στον νεκρό.
Για να πάψουμε κάποτε να τρώμε τις σάρκες μας.
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
19 σχόλια:
Καλέ υπάρχει και σχετικό, παλιό ανέκδοτο:
- Μαμά, δεν μού αρέσει η γιαγιά.
- Καλά, φάε μόνο τις πατάτες σου...
Idom
Συμφωνώ με το τι είναι η ηθική. Ακόμη, κάτι (θεσμός, ας πούμε;) με ελαστικές ιδιότητες που προσαρμόζεται στις περιστάσεις που εξυπηρετούν (ή θεωρείται ότι εξυπηρετούν) το συμφέρον της ομάδας ή μιάς ομάδας, ενίοτε και ατόμων. Η ηθική έχει υποστεί χιλιάδες μεταλλάξεις και παραμορφώσεις ανά τις χιλιετίες, που τελικά ίσως είναι καλλίτερα να μην μιλάμε πια για ηθική, μια και οι αναφορές είναι τόσο έντονα και τόσο συχνά μεταβαλλόμενες.
'Οσο για την κατανάλωση των νεκρών, παρόλο που υπάρχουν κάποιες κοινωνίες που το εφαρμόζουν, βρίσκω ότι δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί για πολλές χιλιετίες στον "δυτικό" πολιτισμό, όσο κι αν θα μπορούσε να λύσει πρακτικά προβλήματα. Εκτός κι αν ο υπερπληθυσμός και η έλλειψη τροφίμων δημιουργήσουν τέτοια πείνα που το ένστικτο της επιβίωσης υπερισχύσει!
το κρέας του ζωντανού ανθρώπου είναι πιο νόστιμο...
Μάλλον γι' αυτό διάφοροι τρώνε τις σάρκες τους...
παιδιά, σχήμα λόγου ήταν αυτό με τον κανιβαλισμό, μην τρελαθούμε κιόλας! είπαμε ότι είμαι προχωρημένο άτομο, αλλά όχι μέχρις εκεί!
:-D
Μα γιατί;Σε τι στηρίζεις την απαγόρευση;
Την ασέβεια θα πρέπει να μπορούμε να την ορίσουμε με τρόπο αντικειμενικό, δηλαδή κοινά αποδεκτό από όλους μας, αν θέλουμε να έχουμε αρμονική κοινωνική συμβίωση.
Άρα προς τι η απαγόρευση ;Καλοφάγωτες οι σάρκες μας.
Για μένα το πρόβλημα με την έκθεση είναι η προέλευση των πτωμάτων. Αν δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί είχαν δεχθεί να εκτεθούν έτσι. Το γεγονός ότι προέρχονται από Κίνα είναι αρεκτά ανησυχητικό.
Αλλά σαν ιδέα δεν τη βρίσκω άσχημη. Είναι σαν να γίνεται μάθημα ανατομίας σε φοιτητές ιατρικής με ελέυθερη είσοδο για όλους.
Πάρη, αν το μάθημα ανατομίας στους φοιτητές της ιατρικής είναι τέτοιου επιπέδου, καλύτερα να πηγαίνουμε σε σαμάνους...
Idom
Μ’ ενοχλεί περισσότερο το γεγονός πως σ’ αυτό το ζήτημα εμπλέκεται και η τέχνη, τη θεωρώ οικόπεδό μου βλέπεις και κάποιος το καταπάτησε. Λάθος μου βέβαια αλλά λίγο θα μ’ ενοχλούσε αν έκαναν κάτι άλλο με τα πτώματα, αν τα έκαναν σαπούνι ας πούμε, αρκεί να μην ήμουν ανάμεσά τους, εγώ κι οι δικοί μου. Απ’ την άλλη θεωρώ τον εαυτό μου πολιτισμένο επειδή έχω δει δυο Μουσεία και πέντε εκθέσεις, που ξέρω ποιος έκανε αυτό ή εκείνο και σε ποιο ρεύμα ανήκε. Μάλλον θα πρέπει να το πάρω πίσω αυτό το πολιτισμένος καλλιτέχνης κάποια στιγμή. Να επιλέξω κάτι που να ‘ναι πιο κοντά στην αλήθεια, αδιάφορος, παρτάκιας και ποιος ξέρει τι άλλο.
Κάποιοι που πήγαν είπαν ότι ήταν καθαρά εκπαιδευτική, με πληροφορίες τεχνικής φύσεως δίπλα σε κάθε έκθεμα. Ωστόσο δεν σερβιρίστηκε σαν εκπαιδευτική. Πρώτα απ' όλα τη βάλανε στο Γκάζι, που είναι χώρος τέχνης. Αυτό και μόνο αρκεί. Έπειτα ο τρόπος που την πλασάρανε δεν ήταν του στυλ ελάτε να μορφωθείτε. Ήταν του στυλ ελάτε να δείτε κάτι πρωτοφανές. Γαργαλιστικά πράματα, θανατολαγνεία.
Σαφώς το να πας σε μουσεία δεν σε καθιστά "πολιτισμένο". Ο πολιτισμός, για μένα, συνιστά στάση ζωής. Κρίνεται από τη συμπεριφορά μας. Τα υπόλοιπα είναι απλώς λούστρο (με κάθε σεβασμό για την τέχνη και με το συμπάθειο).
Αν ήταν εύηχο το λουστραρισμένος θα το υιοθετούσα. Με τον πολιτισμό τελευταία έχω ένα πρόβλημα.
Το όλο γύρω απ' τη συγκεκριμένη έκθεση είναι μάρκετινγκ. Μπορεί να μην πουλάει εδώ, ανεβάζει όμως την αξία της μετοχής του καλλιτέχνη. Με όρους χρηματιστηρίου θα λέγαμε πως είναι μια φούσκα.
Διευκρίνιση: τα τρία προηγούμενα σχόλια είναι από ιδιωτικό διάλογο που τον μετέφερα εδώ κατόπιν αιτήματος του Γιάννη.
Απαγόρευση; Μίλησα εγώ για απαγόρευση;
Στις συζητήσεις γύρω από το συγκεκριμένο θέμα υπάρχει ως φαίνεται μια τάση με το που εκφράζει κάποιος μια αντίρρηση να του επισημαίνουν ότι "δεν μπορεί να ζητά απαγόρευση".
Δεν ζητάμε απαγόρευση παιδιά, αντιρρήσεις εκφράζουμε.
Αντιρρήσεις ως προς ορισμένες χρήσεις των νεκρών.
Ανώνυμε, ξέρω ότι το είπες ως σχήμα λόγου. Αλλά προτιμώ να σου απαντήσω κυριολεκτικά: δεν μπορώ να το στηρίξω αντικειμενικά. Ούτε για τον κανιβαλισμό, ούτε για την έκθεση. Μόνο υποκειμενικά μπορώ, με την ελπίδα να αισθάνονται και άλλοι άνθρωποι όπως εγώ. Γιατί το συγκεκριμένο είναι θέμα συναισθήματος και όχι λογικής.
Πάρη, δεν βρίσκω τόσο αναγκαίο το μάθημα ανατομίας για όλους (σιγά μην έμαθαν ανατομία όλοι αυτοί που περιδιάβηκαν την έκθεση). Ωστόσο δεν έχω πραγματικά κάτι να σου αντιτάξω. Αν αισθάνεσαι άνετα με αυτό, από μένα πάσο.
Τουλάχιστον ας εξασφαλίζεται η συγκατάθεση του θανόντος με διαφάνεια και σαφήνεια.
θα προτιμούσα όταν ψοφολογίσω ,ότι μείνει ,νά το κάνει ότι θέλει ο καθένας , ο οποιοσδήποτε ,από το να το λιβανίζουν οι παπάδες.
Καλημέρα Μελάνη μου!! Συμφωνώ απολύτως με όσα λες.
Μ' όποιον μιλάω και του λέω ότι το βρίσκω αηδιαστικό μου λέει ότι είναι τέχνη. Λατρεύω την τέχνη αλλά με εκνευρίζει που ο καθένας κάνει ό, τι του έρθει στο κεφάλι και το πουλάει σαν τέχνη και θωρείται και προχωρημένο...
Βέβαια όπως λες κι εσύ δεν θα πρότεινα ποτέ να απαγορευτεί, αφού σε κάποιους αρέσει ας το δουν, αναρωτιέμαι όμως σε πόσους από αυτούς αρέσει πραγματικά και πόσοι το κάνουν για να δείξουν πως "ξέρουν από τέχνη".
Επίσης αναρωτιέμαι αν μπαίνουν στον κόπο να σκεφτούν πως επιλέχθηκαν τα πτώματα, αν η διαδικασία ήταν νόμιμη και με την συγκατάθεση των ατόμων πριν πεθάνουν και της οικογένειάς τους, και αν θα ήθελαν να γίνει κάτι τέτοιο στους δικούς τους νεκρούς.
Δεν είναι ανάγκη να απαγορεύσεις κάτι για να περάσεις ένα μήνυμα, αντιθέτως είμαι κατά των απαγορεύσεων γενικά, αποχή από την έκθεση πχ θα είχε καλύτερα αποτελέσματα, αλλά προφανώς κάποιοι την βρήκαν καταπληκτική. Εντάξει, γούστα είναι αυτά...
Χάμπιλις, χαίρομαι που σε ξαναβλέπω!
Ούτε κι εμένα με ενδιαφέρει να με λιβανίζουν. Εγώ πάλι προτίμησα να δωρήσω τα όργανα για μεταμοσχεύσεις, και ό,τι περισσέψει έχω ζητήσει να αποτεφρωθεί.
Το θέμα είναι να μπορεί καθένας να διαθέσει το σώμα του όπως νομίζει καλύτερα.
Ιοκάστη, κάπως έτσι το βλέπω κι εγώ το θέμα.
Στο βιβλίο του "Ξένος σε ξένη χώρα", ο Ρόμπερτ Χένλαϊν περιγράφει μία κοινότητα που ασκεί κανιβαλισμό. Αυτοί οι άνθρωποι ενδιαφέρονται και θάλπτουν τους συνανθρώπους τους μέχρι τέλους, αλλά όταν εκείνοι τελεύσουν, τα κοντινά τους πρόσωπα, τους μαγειρεύουν και τους τρώνε σε μία (απλή κατά τα άλλα) τελετή.
Το γεγονός δηλαδή είναι τελετουργικό, οι άνθρωποι θέλουν να ενσωματώσουν τους συνανθρώπους τους που πέθαναν. (Mπορεί κανείς να διατυπώσει πολλούς λόγους για αυτό.)
Αυτή η διαδικασία είναι πράξη ΕΠΙΛΟΓΗΣ και δεν έχει σε τίποτε να κάνει με μία μαζική, απρόσωπη, εξαναγκασμένη ανακύκλωση σορών που ίσως εφαρμοστεί στο μέλλον ελλείψει φυσικών πόρων και χώρου.
Θέλω να πω δηλαδή, ότι δύο όμοιες φαινομενικά πράξεις μπορεί να έχουν ΠΟΛΥ διαφορετικές αφετηρίες, σημασίες και επιπτώσεις.
Αν κάποιοι "ωρίμασαν" ξαφνικά τόσο πολύ και μπορούν πλέον να βλέπουν τα πτώματα ως "απλή" πρώτη ύλη, περιμένω από αυτούς να έχουν αναπτύξει άλλες εξαιρετικές ευαισθησίες για τους ζωντανούς. Αλλιώς, απλά έχουν αποσκληρυνθεί.
Idom
@ Idom,
"δύο όμοιες φαινομενικά πράξεις μπορεί να έχουν ΠΟΛΥ διαφορετικές αφετηρίες, σημασίες και επιπτώσεις."
Προφανώς.
Δεν ήθελα να πω ότι ο κανιβαλισμός είναι "κακός". Ήθελα να καταδείξω ότι οι πράξεις μας στον τομέα των ανθρώπινων σχέσεων (και των σχέσεων με άλλους ζωντανούς οργανισμούς) δεν διέπονται μόνον από την λογική και την πρακτικότητα. Γι' αυτό και το επιχείρημα "νεκρός είναι ούτως ή άλλως δεν καταλαβαίνει" μου φαίνεται ανεπαρκής δικαιολόγηση της έκθεσης ενός πτώματος, είτε ως έργο τέχνης είτε ως εκπαιδευτικό υλικό.
Αν σκεφτόμασταν μόνον πρακτικά, θα μεταχειριζόμασταν τα πτώματα σαν άψυχα αντικείμενα (θα μπορούσαμε να τα εκθέτουμε, να τα πετσοκόβουμε, να τα κάνουμε λίπασμα ή να τα τρώμε). Αλλά δεν σκεφτόμαστε μόνον πρακτικά, τουλάχιστον όχι όσον αφορά τους "δικούς μας" ανθρώπους: φερόμαστε με σεβασμό και αγάπη στον νεκρό. Οπότε η διακριτική μεταχείριση των "ξένων" πτωμάτων δείχνει απανθρωπιά.
Νομίζω ότι επί της ουσίας συμφωνούμε, έτσι δεν είναι;
@ A.M.
" Νομίζω ότι επί της ουσίας συμφωνούμε, έτσι δεν είναι; "
Μα ναι, οφ κόρς.
Για τους άλλους, τους κακούς, που δεν συμφωνούν μαζί μας, το έγραψα.
Idom
Δημοσίευση σχολίου