Κυριακή 9 Μαρτίου 2008

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΡΟΛΩΝ

Χοροί και πανηγύρια

Κατ’ αρχήν να ζητήσω συγγνώμη από τυχόν παραπλανημένους λάτρεις των RPG που ξεκίνησαν να διαβάζουν αυτό το post. Καμμία σχέση, παιδιά – ή μήπως μιλάμε για το μεγαλύτερο RPG που έγινε ποτέ;

Μιλάμε για ρόλους – για τους ρόλους που παίζουμε καθημερινά όλοι μας με αξεπέραστη μαεστρία: μπαμπάς, μαμά, παιδί, υπάλληλος, αφεντικό, σύζυγος, άντρας, γυναίκα. Αλλά για να μη σας το παραβαρύνω, θα μιλήσω με μία επίκαιρη παραβολή.

Καρναβάλι διανύουμε, είπα λοιπόν κι εγώ να καρναβαλιστώ. Προχτές πήγα σε επώνυμη αίθουσα χορού όπου συχνάζει η χορομανής αδελφή μου και ενίοτε πηγαίνω κι εγώ να ρίξω τις φούρλες μου. Είχα μασκαρευτεί κάτι ακαθόριστο, με παρδαλό φουστάνι με βολάν, ένα καλσόν με κότες και κοτόπουλα, ένα κόκκινο καπέλο ελικοδρόμιο και μια μπούρκα με φλουριά (για όσους δεν γνωρίζουν, η μπούρκα είναι σαν αδιαφανής φερετζές που καλύπτει όλο το πρόσωπο αφήνοντας μόνο τα μάτια έξω). Στην παρέα ήταν και ο μεγάλος γιος της αδελφής μου. Είχε φορέσει ένα αμάνικο λευκό μίνι φόρεμα με πολύχρωμες καρδούλες, ένα ροζ μποά με φτερά και ένα χνουδωτό κίτρινο και ροζ (όχι πράσινο) μπερέ. Για να αποκτήσει βάθος και νόημα όλο αυτό, πρέπει να γνωρίζετε ότι το ανιψούδι μου είναι δυο μέτρα μπόι (κυριολεκτικά), τρίγωνος επάνω, τετράγωνος κάτω και φουσκωτός εκεί που πρέπει. Έχει διακοσμήσει μεγάλο τμήμα των μπράτσων και της πλάτης με στιγματισμένους δράκους και συναφή μυθολογικά τέρατα. Επειδή μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, σας τον έβαλα και σε φωτό για του λόγου το αληθές. Το κερασάκι είναι ότι πέρυσι υπηρέτησε στους λοκατζήδες όπου και διέπρεψε, πήρε και γαλόνια ή σαρδέλες ή τέλος πάντων αυτά τα αστραφτερά διακοσμητικά που παίρνουν όσοι λένε καλά το μάθημα, κάτι σαν τις χαλκομανίες που μας κολλούσε η δασκάλα στο τετράδιο της πρώτης δημοτικού.

Το θέαμα άγγιξε κάποια χορδή μέσα μου, θα σας γελάσω ποια ακριβώς, πάντως πολύ μπάσα θα πρέπει να ήταν, γιατί μου ήρθε όρεξη να τον χορέψω. Εγώ καβαλιέρος, εκείνος ντάμα. Το παλικάρι έκανε φιλότιμες προσπάθειες όπως κι εγώ άλλωστε. Χορέψαμε δύο χορούς κουτσά στραβά. Έχω να πω ότι πιο άθλια ντάμα δεν έχω χορέψει στη ζωή μου. Όχι, δεν έφταιγε το μπόι του, ούτε το παράστημά του, ούτε καν το γεγονός ότι δεν είχε μάθει ποτέ του τα βήματα της ντάμας. Έφταιγε που δεν με άφηνε να τον κουμαντάρω. Προσπαθούσε να με ακολουθήσει, αλλά το έβλεπες ότι είχε άγχος, ότι δεν μπορούσε να αφήσει τον έλεγχο σε μένα.* Εννοείται ότι χόρεψε και είπε κι ένα τραγούδι - εδώ εγώ τον μεγάλωσα, μόνο που δεν τον εβύζαξα, και θα μου κάνει τώρα εμένα αυτός κουμάντο επειδή έκανε τον κομάντο; Τι πρασινοσκούφηδες και πράσινα άλογα!

Ξέρω να χορεύω τόσο ως ντάμα όσο και ως καβαλιέρος κι έχω πιάσει στα χέρια μου τα πάντα: από τους καλύτερους μέχρι τους χειρότερους. Το βασικό προσόν μιας καλής ντάμας είναι ένα και μοναδικό: να ξέρει να ακολουθεί. Και φυσικά το βασικό προσόν ενός καλού καβαλιέρου είναι ένα και μοναδικό: να ξέρει να οδηγεί.

Από γεννησιμιού τους ή και πρωτύτερα ακόμη, όλες οι γυναίκες μαθαίνουν να ακολουθούν, και όλοι οι άντρες να οδηγούν – με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία. Όπως μαθαίνουν και μία σειρά από άλλα πράγματα που αθροιζόμενα δομούν αυτό που τελικά ονομάζουμε «ταυτότητα» ή «προσωπικότητα». Γιατί ένας άντρας με λευκό μίνι φόρεμα είναι πιο αστείος από μια γυναίκα με λευκό μίνι φόρεμα; Αντικειμενικά, δεν είναι καθόλου αστείος. Είναι το ξάφνιασμα, η παράβαση του κανόνα, το σπάσιμο των καλουπιών του ρόλου που μας αιφνιδιάζει και μας κάνει να γελάμε για να εκτονώσουμε το ταμπού. Γιατί αν δεν γελάσουμε, θα πρέπει είτε να τον απορρίψουμε (δεν είναι άντρας, δεν συμμορφώνεται με τα κοινωνικά επιβεβλημένα πρότυπα) είτε να ανοίξουμε το μυαλό μας και να τον δεχτούμε (να καταλάβουμε ότι μπορεί κανείς να είναι άντρας ακόμη και φορώντας ένα λευκό μίνι). Όλοι κάνουμε το πρώτο, αρκετοί κάνουμε το δεύτερο, και ελάχιστοι κάνουμε το τρίτο.

Ακόμη και άντρες που αντιλαμβάνονται το καλούπωμα που έχουν υποστεί, πολύ δύσκολα θα έσπαζαν ένα τέτοιο ταμπού χωρίς σοβαρό λόγο – είναι εύλογο, θα είχαν να αντιμετωπίσουν έντονη κοινωνική κατακραυγή. Αλλά το κυριότερο είναι ότι θα ένιωθαν άβολα και αμήχανα οι ίδιοι. Ακόμη και με τα μακριά μαλλιά οι περισσότεροι νιώθουν άβολα – για να μην φτάσουμε στα άκρα. Και φυσικά το ίδιο ισχύει για τις γυναίκες.

Όποτε χορεύω καβαλιέρος, αντιμετωπίζω περίπου τριπλάσια δυσκολία από εκείνη που αντιμετωπίζω ως ντάμα. Μέρος της δυσκολίας αυτής είναι αντικειμενική – όταν οδηγείς εσύ έχεις μεγαλύτερη ευθύνη και πρέπει συνέχεια να είσαι σε υπερένταση για να σχεδιάσεις τις κινήσεις σου και να τις εκτελέσεις σωστά. Μέρος της προέρχεται από τους άλλους – πολλές κοπέλες ξαφνιάζονται ή ενοχλούνται όταν βλέπουν γυναίκα καβαλιέρο και χρειάζεται να καταβάλλω μεγάλη προσπάθεια για να τις κερδίσω, να τις πείσω για την ικανότητά μου, πολύ μεγαλύτερη παρά αν ήμουν άντρας (αφήνω κατά μέρος το γεγονός ότι υπάρχουν και άντρες που ενοχλούνται και αναγκάζομαι να τους ανταγωνιστώ). Μέρος της όμως προέρχεται από εμένα την ίδια – από την ανασφάλειά μου, από την αμφιβολία μου, από το φόβο που αισθάνομαι κάθε φορά που κάνω έστω κι ένα μικρό βήμα έξω από το ρόλο μου σαν «γυναίκα», κάθε φορά που σπάω κάποιο καλούπι. Επιστρατεύω όλο μου το πείσμα, όλη μου την αυτοπεποίθηση, όλη μου τη λαχτάρα για ελευθερία, ώστε να καταφέρω να πείσω τον εαυτό μου και τους άλλους ότι είμαι ικανή να φέρω σε πέρας τον «άλλο ρόλο» και ταυτόχρονα να παραμείνω αυτό που ούτως ή άλλως είμαι: γυναίκα.

Φαντάσου να ήθελα να γίνω και υπουργός των εξωτερικών! Έρημη Κοντολίζα τι τραβάς!

Πού θέλω να καταλήξω; Είναι απλό.

Λέω στην τετράχρονη κόρη μου όσο συχνότερα μπορώ:

- Τι διαφορά έχουν τα αγόρια από τα κορίτσια;

- Τα αγόρια έχουν πουλάκι ενώ τα κορίτσια έχουν πιπί.

Αυτό και τίποτε άλλο.

Όλα τα άλλα είναι κοινωνικά εφευρήματα, επινοημένα κατασκευάσματα, επιβεβλημένοι ρόλοι, περιοριστικές πεποιθήσεις. Κορσέδες που μας εμποδίζουν να ξεδιπλώσουμε όλο το δυναμικό μας και να λειτουργήσουμε ελεύθερα. Ας βγάλουμε τους κορσέδες.

Ζήτω ο γυμνισμός!



* Για να είμαστε δίκαιοι, οφείλω να πω ότι η χορευτική μας δυστοκία οφειλόταν όχι μόνο στη δική του απειρία στο ακολουθείν, αλλά και στη δική μου απειρία στο οδηγείν. Μαθαίνω χορό εδώ και πολλά χρόνια, αλλά μόλις φέτος ξεκίνησα να μαθαίνω και τα βήματα του καβαλιέρου. Έχω κάνει αλματώδεις προόδους, ομολογώ όμως ότι έχω ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μου - ειδικά όταν η ντάμα μου είναι δίμετρη και αρσενική.

3 σχόλια:

drakator είπε...

Όλα τα άλλα είναι κοινωνικά εφευρήματα, επινοημένα κατασκευάσματα, επιβεβλημένοι ρόλοι, περιοριστικές πεποιθήσεις. Κορσέδες που μας εμποδίζουν να ξεδιπλώσουμε όλο το δυναμικό μας και να λειτουργήσουμε ελεύθερα. Ας βγάλουμε τους κορσέδες.

Ας τους βγάλουμε.


Ζήτω ο γυμνισμός!

Ζήτω!

Β. είπε...

Διάβαζα κάποτε για τον πρώτο καιρό του tango - στις συνοικίες του Buenos Aires που γεννήθηκε, οι compadritos που μαζεύονταν δεν είχαν πάντοτε τις ανάλογες ντάμες, και συχνά κατέληγαν να χορεύουν άντρες μεταξύ τους (με όλο το macho στυλάκι που επέβαλε ο ρόλος τους στα όρια της νομιμότητας). Προφανώς κάποιοι χόρευαν ως ντάμες, αλλά εικάζω πως όταν είχαν αληθινές ντάμες, θα τις προτιμούσαν από τις ιμιτασιόν...

Έχω σοβαρές επιφυλάξεις για το αν η μόνη διαφορά μεταξύ των φύλων είναι αυτή που περιγράψατε στην κόρη σας. Ο φυλετικός διμορφισμός δεν εφευρέθηκε στο ανθρώπινο είδος, υπάρχει και σε άλλα ζώα, και είναι παρατηρημένο ότι τα δύο φύλα έχουν αρκετά διακριτούς ρόλους και συμπεριφορές (αν και σε κάποιο βαθμό η εικόνα μας επ' αυτού είναι ανθρωπομορφική, βλ. "βασίλισσα" των μελισσών, "χαρέμια" λιονταριών κλπ.).

Δεν υπονοώ ότι τα φύλα δεν είναι ίσα (άλλωστε όπως γνωρίζετε η Εύα είναι σαρξ εκ της σαρκός του Αδάμ που λέει κι ένα γνωστό βιβλίο), επιτρέψτε μου όμως να νομίζω ότι δεν είναι φτιαγμένα για τον ίδιο ρόλο (π.χ. για τη μητρότητα) και άρα υπάρχουν "φυσικοί" ρόλοι, όπως και ρόλοι "επίκτητοι", κοινωνικής προέλευσης.

Πάντως, ένας άντρας με φούστα είναι κάπως... Θυμάμαι πριν κάποια χρόνια που είχε γίνει ένα πραξικόπημα στα νησιά Φίτζι και την άλλη μέρα οι εφημερίδες δημοσίευαν φωτογραφία του αρχιπραξικοπηματία με επίσημη στολή: ήταν ένας Αβορίγην, φαλακρός, γύρω στα 140-150 κιλά, ύφος καραβανά (λοχίας ήτανε) και... ντε-πιες (φούστα-μπλούζα)μπλε με χρυσά κουμπιά. Όνειρο...

Τον κόψατε το μετριασμό, ε; Σε καλό να σας βγει...

Τατιάνα Ραπακούλια είπε...

Το μετριασμό τον έκοψα για χάρη σας, φίλτατε Β. Έναν αναγνώστη έχω κι εγώ, δεν με παίρνει να τον χάσω! Μια που ως φαίνεται είστε ο μόνος που καταγίνεται να σχολιάσει τα ποστ μου, αν δεν μας χώριζε ένα ολόκληρο πέλαγος, θα σας πρότεινα να βρεθούμε για καφέ και να τα πούμε κατ' ιδίαν, να μην πιάνουμε τσάμπα χώρο στο διαδίκτυο.

Αυτό για το tango το ξέρω κι εγώ (και το σύμπαν άπαν φαντάζομαι), δεν ξέρω όμως τι πραγματικά παιζόταν. Ντάμες να έλειπαν, χλωμό το βλέπω. Αλλά και να έλειπαν, πολύ θα με παραξένευε αν οι άντρες άρχισαν να χορεύουν μεταξύ τους για το λόγο αυτό - τόσο πάθος για την τέχνη πια; Πιο πιθανό θα μου φαινόταν να παίζουν πρέφα και να μπεκροπίνουνε. Έχω διαβάσει ότι το έκαναν ντεμέκ για εξάσκηση, ότι το έκαναν για να δείξουν το αντριλίκι τους και μετά χόρευαν και με γυναίκες, ότι είχε ομοφυλοφιλικές προεκτάσεις (αυτό πολλοί το αμφισβητούν σφόδρα). Δεν ξέρω τι αληθεύει απ' όλα αυτά, δεν έχω πιάσει το βαθύτερο νόημα. Παρατηρώ τους σημερινούς άντρες στα μέρη που πάω για χορό και βλέπω ότι σε καμμία περίπτωση, είτε λείπουν ντάμες είτε θέλουν εξάσκηση είτε θέλουν να δείξουν τη δεξιοτεχνία τους, δεν χορεύουν άντρες μεταξύ τους. Μόνο οι δάσκαλοι στο μάθημα ΜΠΟΡΕΙ να δείξουν το βήμα της ντάμας αν είναι ΑΠΟΛΥΤΩΣ απαραίτητο, αλλά και αυτοί προσπαθούν να το αποφύγουν. Είναι πολύ πιο αποδεκτό να χορεύουν γυναίκες μεταξύ τους. Και φυσικά όλο αυτό αντικατοπτρίζει την αντίστοιχη αντιμετώπιση της σεξουαλικότητας όπως τη βλέπουμε στις τσόντες και στα περιοδικά ποικίλης ύλης: τα κορίτσια μπορούν να κάνουν παιχνιδάκια μεταξύ τους, θεωρείται ερεθιστικό, αρκεί να είναι σαφές ότι μετά θα προχωρήσουν σε "ολοκληρωμένο" σεξ με κάποιον άντρα, ότι αυτό που έκαναν ήταν μια "δοκιμή" ή ένα "ζέσταμα" και το "αληθινό", το "σωστό" είναι το άλλο. Αντίθετα αν μπαλαμουτιάζονται δυο αρσενικοί, αμέσως τους κολλάει η ταμπελίτσα της αδερφής. Μου κάνει τρομερή εντύπωση σε μια τόσο έντονα μάτσο ατμόσφαιρα όσο το Μπουένος Άιρες της εποχής εκείνης να ήταν αποδεκτός ο χορός μεταξύ αντρών - ειλικρινά δεν ξέρω πού να το αποδώσω.

Για το φυλετικό διμορφισμό εννοείται ότι δεν θα διαφωνήσω. Εννοείται ότι εκτός από πιπί (και μήτρα και ωοθήκες) τα κοριτσάκια έχουν και μεγαλύτερους μαστούς και διαφορετική κατανομή λίπους και φυσικά πολύ περισσότερη προγεστερόνη και οιστρογόνα, ενώ τα αγοράκια εκτός από πουλάκι (και όρχεις και προστάτη) έχουν και τριχοφυΐα στο πρόσωπο (και αλλαχού πιο έντονη από τα κοριτσάκια) περισσότερη μυϊκή μάζα και μεγαλύτερο ύψος και είναι τίγκα στην τεστοστερόνη, γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα κάθε Κυριακή στο γήπεδο.. Σε άλλα ζώα δεν το συζητώ, της πουτάνας γίνεται, χαίτες, φωνές, φτερά - εκείνα τα παγώνια το έχουν τραβήξει στα άκρα!
Ο λόγος που το έθεσα τόσο μανιχαϊστικά στο ποστ και που το θέτω τόσο απλοϊκά στην κόρη μου είναι ότι θέλω να αφαιρέσω την έμφαση από τις τεχνητές διαφορές, τις πολιτισμικές, τις ιστορικές, τις κοινωνικές, οι οποίες είναι κατά πολύ υπεράριθμες των φυσιολογικών (με την έννοια του physiological, όχι του normal), και που συχνά περνούν για "έμφυτες" και "φυσικές" χωρίς να είναι. Υπάρχει κόσμος και κόσμος που νομίζει ακόμη ότι το γονίδιο του σιδερώματος είναι φυλοσύνδετο και εδράζεται στο χρωμόσωμα Χ. Τέτοιου είδους πράγματα θέλω να αποδυναμώσω με τη διατύπωση αυτή.

Τον αβορίγηνα που λέτε τον θυμάμαι κι εγώ, τον είδα σε μια φωτό σε κάποια εφημερίδα. Ο άνθρωπος ήταν αξιοπρεπέστατος, απλώς εμείς οι κολλημένοι με το δυτικότροπο συμβολισμό της ενδυμασίας αδυνατούμε να τον δούμε όπως βλέπει ο ίδιος τον εαυτό του. Μια χαρά ταγεράκι φορούσε. Μου έχει τύχει να δω παρόμοιο θέαμα εκ του φυσικού στο Μαραθώνα, ο οποίος ως γνωστόν βρίθει Ινδών και Πακιστανών μεταναστών: ένας ηλικιωμένος μελαμψός κύριος με πουλόβερ ζακάρ και καρό πλισέ φούστα και άψογα αρρενωπό ύφος και στήσιμο. Μετά το πρώτο σοκ, κατάλαβα ότι ο άνθρωπος ντυνόταν όπως έχει συνηθίσει στο χωριό του. Τι πιο φυσικό!
Άντρας με φούστα δεν είναι πιο κάπως από γυναίκα με παντελόνια ή από καμηλοπάρδαλη με μπουρνούζι. Μια συνήθεια είναι όλα.